Đề thi thử THPT Quốc gia năm 2020 môn Ngữ văn Trường Ngô Sĩ Liên
Học sinh khối lớp 12 có thể cập nhật xem ngay đề thi thử trường THPT Ngô Sĩ Liên kèm đáp án của Tuyển sinh số chúng tôi gửi tới các bạn học sinh trong quá trình ôn thi thử sức tại nhà.
I. ĐỌC HIỂU [3.0 điểm]
Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu:
Tôi hỏi đất: - Đất sống với nhau như thế nào?
- Chúng tôi tôn cao nhau.
Tôi hỏi nước: - Nước sống với nhau như thế nào?
- Chúng tôi làm đầy nhau.
Tôi hỏi cỏ: - Cỏ sống với nhau như thế nào?
- Chúng tôi đan vào nhau làm nên những chân trời.
Tôi hỏi người: - Người sống với nhau như thế nào?
Tôi hỏi người: - Người sống với nhau như thế nào?
Tôi hỏi người: - Người sống với nhau như thế nào?
[Hỏi - Hữu Thỉnh]
Câu 1. Chỉ ra những phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản trên. [0.5 điểm]
Câu 2. Xác định nội dung chính của văn bản trên. Dựa vào nội dung đó, hãy đặt cho văn bản một nhan đề khác. [0.5 điểm]
Câu 3. Nêu và giải thích lối sống của: đất, nước, cỏ trong văn bản. [1.0 điểm]
Câu 4. Xác định những biện pháp nghệ thuật được sử dụng trong ba câu cuối của văn bản và phân tích hiệu quả nghệ thuật của những biện pháp nghệ thuật ấy. [1.0 điểm]
II. LÀM VĂN [7.0 điểm]
Câu 1 [2.0 điểm]
Từ nội dung đoạn trích phần Đọc hiểu anh/chị hãy viết một đoạn văn [khoảng 200 chữ] tìm lời giải đáp cho câu hỏi của tác giả: Người sống với nhau như thế nào?
Câu 2 [5.0 điểm]
Cảm nhận của anh/chị về đoạn thơ sau:
“Những đường Việt Bắc của ta
Đêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan.
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Đèn pha bật sáng như ngày mai lên.
Tin vui chiến thắng trăm miền
Hòa Bình, Tây Bắc, Điện Biên vui về
Vui từ Đồng Tháp, An Khê
Vui lên Việt Bắc, đèo De, núi Hồng”.
[Trích Việt Bắc, Tố Hữu, Ngữ văn 12, tập 1, NXB Giáo dục, 2008, tr.112-113]
Từ đó, liên hệ với khổ thơ đầu của bài Từ ấy để nhận xét về sự trưởng thành của hồn thơ Tố Hữu.
“Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lí chói qua tim
Hồn tôi là một vườn hoa lá
Rất đậm hương và rộn tiếng chim…”
[Trích Từ ấy, Tố Hữu, Ngữ văn 11, tập 2, NXB Giáo dục, 2011, tr.44]
Đáp án Đề thi thử THPT Quốc gia năm 2020 môn Ngữ văn Trường Ngô Sĩ Liên
I. ĐỌC HIỂU [3.0 điểm]
Câu 1: Những phương thức biểu đạt được sử dụng trong văn bản: Tự sự, biểu cảm.
Câu 2:
- Nội dung chính trong văn bản: Lối sống của con người trước cuộc đời.
- Đặt nhan đề khác cho văn bản: Con người sống thế nào? Lối sống / Lối sống đẹp/ Lẽ sống…
Câu 3
- Lối sống của đất: - Tôn cao nhau: Bồi đắp, nâng đỡ, đề cao nhau để giúp nhau khẳng định sự tồn tại của cá nhân mình.
- Lối sống của nước: - Làm đầy nhau: Bù đắp, bổ sung, san sẻ, cảm thông cho nhau để trở nên hoàn thiện.
- Lối sống của cỏ: - Đan vào nhau để làm nên những chân trời: Đoàn kết, gắn bó với nhau để làm nên một khối thống nhất và vững mạnh, cũng là để cuộc sống của mỗi cá nhân được mở rộng phạm vi mà trở nên phong phú, lớn lao hơn
Câu 4:
- Biện pháp nghệ thuật: Điệp cấu trúc, câu hỏi tu từ.
- Hiệu quả: Thể hiện tâm trạng băn khoăn, day dứt của tác giả về lối sống của con người trước cuộc đời; đánh thức khả năng nhận thức, tư duy của đối tượng giao tiếp
II. LÀM VĂN [7.0 điểm]
Câu 1: Hướng dẫn làm bài
- Từ phương thức tồn tại của tự nhiên chỉ ra lối sống của con người: Sống phải biết quan tâm chia sẻ, đoàn kết, gắn bó, giúp đỡ với tinh thần tương thân tương ái, biết vượt lên trên cái tôi cá nhân ích kỉ, đời thường để vươn tới một lẽ sống lớn lao cao đẹp.
- Lí do: Con người ai cũng có lúc khó khăn hoạn nạn, vì thế nếu mình có thể giúp đỡ được thì nên giúp đỡ, không nên ngoảnh mặt làm ngơ, thờ ơ trước khó khăn của người khác. Bởi cho đi cũng chính là nhận về.
Thực tế cuộc sống có rất nhiều khó khăn, thử thách thách, năng lực cá nhân có hạn, nếu không có sự ủng hộ, giúp đỡ cảm thông, chia sẻ của mọi người thì ta khó có thể vươn lên và khẳng định mình.
Khi ta ủng hộ, giúp đỡ, đề cao người khác có nghĩa là ta đã thể hiện được tấm lòng vị tha, nhân ái, vượt lên trên thói ích kỉ, nhỏ nhen, tầm thường, ta sẽ nhận được tình yêu thương, sự kính trọng từ mọi người.
Sức mạnh của sự sống đích thực chính là sự đoàn kết gắn bó giữa người với người.
- Liên hệ bản thân: Cần làm gì để duy trì, phát huy lối sống cao đẹp.
Câu 2: Hướng dẫn làm bài
Mở bài: Giới thiệu tác giả, tác phẩm:
- Tác giả: Tố Hữu là nghệ sĩ – chiến sĩ với chặng đường thơ gắn liền với chặng đường cách mạng của dân tộc.
Trước Cách mạng, Tố Hữu thể hiện nhận thức về lí tưởng lớn, về lẽ sống lớn.
Sau Cách mạng, Tố Hữu thể hiện trách nhiệm của người nghệ sĩ - chiến sĩ: Văn chương phải phục vụ nhiệm vụ
- Tác phẩm: Hai bài thơ “Việt Bắc”[1954] và “Từ ấy”[1938] thể hiện sự trưởng thành của hồn thơ Tố Hữu.
Thân bài: Cảm nhận đoạn thơ của bài thơ Việt Bắc:
- Giới thiệu ngắn gọn về đoạn thơ.
- Cảm nhận đoạn thơ:
- Về nội dung: Nổi bật lên cảm hứng sử thi và lãng mạn của cái tôi thi sĩ về một Việt Bắc – căn cứ kháng chiến hào hùng với bao kỉ niệm chiến đấu và chiến thắng. Đoạn thơ gồm 12 câu:
Sáu câu đầu: Tràn đầy âm hưởng anh hùng ca về một Việt Bắc chiến đấu và chiến thắng.
Hai câu tiếp: Với cảm hứng lãng mạn, hào hùng, ý thơ phóng xa vào viễn cảnh tương lai tươi sáng của dân tộc.
Bốn câu còn lại: Việt Bắc căn cứ địa hào hùng với những tên đất, tên làng gắn liền với những chiến công oanh liệt
- Nhận xét về đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ:
Thể thơ lục bát nhịp điệu uyển chuyển vừa trầm hùng vừa tha thiết.
Biện pháp so sánh, ẩn dụ thể hiện hình ảnh đoàn quân ra trận mạnh mẽ, phi thường.
Hình ảnh, địa danh gần gũi, chân thực gợi những kỉ niệm sâu sắc.
Liên hệ khổ thơ đầu trong bài thơ Từ ấy:
- Nét tương đồng: Cả hai đoạn thơ của hai bài thơ đều thể hiện tâm trạng vui mừng, tự hào của người chiến sĩ Cách mạng vì được đứng trong hàng ngũ những người chiến sĩ yêu nước, sẵn sàng chiến đấu hi sinh vì đất nước.
- Điểm khác biệt:
Khổ 1 của bài thơ Từ ấy: thể hiện cung bậc cảm xúc của người thanh niên khi bắt gặp, giác ngộ và được đứng trong hàng ngũ của Đảng. Đó là tâm trạng vui mừng, hạnh phúc khi tìm ra ánh sáng soi đường cho mình. Một hồn thơ đang ngập tràn hạnh phúc bởi tìm thấy lẽ sống mới của bản thân khi bắt gặp lí tưởng cộng sản “mặt trời chân lí”.
Đoạn thơ trong bài Việt Bắc: thể hiện cảm hứng anh hùng ca khi ca ngợi cuộc kháng chiến vĩ đại của dân tộc với tình quân dân gắn kết, tinh thần chiến đấu kiên cường, dũng cảm.
Nhận xét sự trưởng thành của hồn thơ Tố Hữu:
- Đó là sự trưởng thành của người nghệ sĩ từ việc sáng tác văn thơ thể hiện cái tôi của người thanh niên yêu nước đến cái tôi công dân đầy trách nhiệm trước đất nước, trước nhân dân.
- Hai đoạn thơ của hai bài thơ còn cho ta thấy sự trưởng thành của người chiến sĩ từ nhận thức, giác ngộ lí tưởng cộng sản đến hành động chiến đấu vì đất nước vì nhân dân.
=> Sự trưởng thành của hồn thơ Tố Hữu:
- Từ người thanh niên yêu nước giác ngộ lí tưởng cách mạng thành người cán bộ cách mạng.
- Từ một thi sĩ yêu nước trở thành cánh chim đầu đàn của thơ ca cách mạng.
Kết bài:
- Khái quát vấn đề nghị luận.
- Cảm xúc, suy nghĩ của cá nhân về vấn đề vừa nghị luậ
Tôi hỏi người: Người sống với người như thế nào?
Câu hỏi mà nhà thơ Hữu Thỉnh đặt ra trong bài thơ Hỏi của mình vẫn luôn da diết, khắc khoải như một kết thúc mở đầy ám ánh, gợi ra muôn vàn phong ba trong lòng người đọc. Cuộc sống là một cuộc hành trinh đầy khó khăn thách thức nhưng cũng là một trò chơi thú vị, một món quà lớn, đầy bất ngờ mà một cá nhân không bao giờ khám phá hết được. Người sống với người như nào? Câu hỏi mà tất cả chúng ta cần suy ngẫm và tìm câu trả lời. Một lúc nào đó khi bình tâm quan sát cuộc sống và nghĩ suy về nó, ta sẽ có được câu trả lời ta của riêng mình, dù có thểcòn chưa đầy đủ.
Con người đã sống với nhau như đất. Đất thì tôn trọng nhau còn con người thì dựa vào nhau, nâng đỡ nhau mà sống. Cuộc đời biết bao gian nan, trắc trở đôi khi ta khó mà vượt qua được. Giữa lúc ấy có những bàn tay luôn sẵn sàng chìa ra cho ta nắm, có những tấm lòng luôn rộng mở và ta biết mình may mắn và hạnh phúc nhường nào! Họ có thể là bạn nhưng cũng có thể là người chỉ từng quen biết. Đôi khi, tình người cao quý được xây đắp vô cùng tự nhiên như vậy. Đi hết quãng đường đời, lúc bạn thật sự chán nản là khi bên mình không còn ai, không có lấy một tấm lòng, một sự giúp đỡ, chia sẻ. Con người cần có nhau để sống tốt cuộc sống của mình và còn làm cho cuộc đời chung thêm tươi đẹp, như một bài ca muôn điệu mà những nốt nhạc lòng được ngân lên từ mọi nẻo trên thế gian này. Trong những năm tháng bom đạn chiến tranh, "Những bà cụ từ tâm như mẹ" đã cưu mang, đùm bọc các chiến sĩ, tạo thêm niềm tin cho các anh góp phần làm nên chiến thắng của dân tộc:
Con nhớ mế! Lừa hồng soi tóc bạc
Năm con đau, mế thức một mùa dài
[Chế Lan Viên - Tiếng hát con tàu]
Tôi gõ cửa ngôi nhà tranh nhỏ bé bên đồng chiêm
Bà mẹ đón tôi trong gió đêm
"Nhà mẹ hẹp nhưng còn mê chỗ ngủ"
Mẹ chỉ phàn nàn chiếu chăn chả đủ
Rồi mẹ ôm rơm lót ổ tôi nằm
[Nguyễn Duy - Hơi ấm ổ rơm]
Các anh đi đến đâu cũng được nhân dân che chở, yêu mến, không quản ngại khó khăn, nguy hiểm: "Vắt xôi nuôi quân em giấu giữa rừng". Quả thật, tình cảm mà con người dành cho nhau cũng mộc mạc như đất mà thôi, nồng ấm mà đơn sơ, chân thành mà bền chắc. Chính tình cảm ấy đã "tôn cao" con người, làm cho những cá nhân nhỏ bé cũng trở nên cao cả, đẹp đẽ. Dân gian có câu: "Một miếng khi đói bằng một gói khi no". Có những sự giúp đỡ đúng lúc, kịp thời có thể cứu sống một sinh mạng. Cuộc đời có lúc thăng trầm và con người là bạn đồng hành của nhau trên con đường gian nan ấy, có khi nâng đỡ, có khi giúp bạn đường của mình tiến xa hơn mà không ngại hi sinh.
Con người đã sống với nhau như nước. Nước làm đầy nhau, nước tràn từ trên cao đến nơi thấp, từ sông hồ ra biển cả mênh mông, hoà vào nhau để dâng lên theo từng con sóng. Người với người "làm đầy nhau" bằng tình yêu thương, sự cảm thông và chia sẻ. Hơn thế nữa, con người xoa dịu, khoả lấp được những nỗi đau đớn, những vết thương lòng của nhau bằng liều thuốc từ trái tim mình. Suốt cuộc đời mỗi người, ai cũng đã từng, dù nhiều hay ít, được sống trong tình yêu thương kì diệu ấy. Từ những lời ru âu yếm của mẹ lúc ta lọt lòng, tâm hồn ta được làm đầy bởi những câu ca ngọt ngào, êm dịu, có cánh cò trắng rập rờn bay, trái tim ta được bồi đắp bởi tình mẹ bao la, sâu sắc. Càng lớn lên, hiểu biết nhiều điều về thế giới xung quanh, ta càng có được nhiều bạn bè, sống và chia sẻ với nhau lúc vui, lúc buồn và chính ta cũng chủ động hoà mình vào cuộc sống này, hoà mình vào dòng chảy mênh mông của cuộc đời. Tình cảm con người dành cho nhau cũng mát lành và hiền hoà tựa như dòng nước kia, nó có thể len lỏi vào những tâm hồn sắt đá nhất, làm tan đi băng giá những trái tim cứng rắn và phá đi cánh cửa của những tấm lòng còn đồng khép. Dòng nước còn có thể đi rất xa mang tình yêu thương khắp năm châu bốn bể bởi lẽ ở nơi đâu con người cũng là bạn, không phân biệt màu da chủng tộc hay ngôn ngữ, chỉ cần thôi: một tấm lòng…
Và con ngưòi đã sống với nhau như cỏ. Cỏ đan vào nhau, "Làm nên những chân trời". Mỗi người, mỗi cá nhân riêng rẽ chi như cọng cỏ nhỏ bé kia mà thôi thế nhưng với tình yêu đan dệt từ những cọng cỏ ấy, con người đoàn kết một lòng tạo nên những chân trời vô biên. Làm thế nào để sống tốt cuộc sống của mình đã khó nhưng khó khăn hơn là làm thế nào để làm cho cuộc sống của những người ta yêu quý, của đồng loại ta tốt đẹp hơn dù biết sức mình là rất nhò bé, còn khó hơn rất nhiều. Bất cứ một tập thể nào cũng cần có sự đoàn kết. Từ những cầu thủ chơi chung một đội bóng đoàn kết với nhau để làm nên vinh quang cho màu cờ sắc áo cho đến một dân tộc đoàn kết chống lại kẻ thù. Từ ngàn xưa con người đã biết dựa vào sức mạnh của tập thể. Không chỉ đoàn kết mà con người còn cần phải học cách sống hài hoà trong cuộc sống chung, không tách mình ra khỏi tập thể mà mình gắn bó, hướng tới mục đích cao cả trong cuộc đời là cái thiện, cái đẹp, những giá trị chân thực mà cũng là vô giá. Trong truyện ngắn Chữ người tử tù của mình, nhà văn Nguyễn Tuân đã xây dựng thành công hai nhân vật Huấn Cao và viên quản ngục. Bất châp địa vị xã hội, bất chấp những khác biệt và hiểu nhầm, họ đã nhận ra tấm lòng của nhau và trở thành tri ki ngay khi Huấn Cao đã gần kề cái chết. Có thể nói, Huấn Cao đã toại nguyện và thanh thản vì đã không để phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ. Họ đã soi sáng những nét nhân cách tốt đẹp của nhau, cùng hướng đến một tình yêu cái đẹp chân thành, bền vững. Phải chăng đó chính là ý nghĩa thực sự của cuộc sống?
Con người đã sống với nhau như vậy đấy, nâng đỡ, yêu thương, hoà hợp cảm thông, chia sẻ. Đó là lí do vì sao loài người sinh sôi và tổn tại đến bây giờ. Thế nhưng con người không phải không mắc những sai lầm. Đôi khi vì mục đích cá nhân mà có kẻ bán rẻ cả bạn bè, hay vì nguồn lợi không chính đáng mà họ tàn sát các dân tộc khác, biến đồng loại của mình thành nô lệ. Có nhũng điều đáng phải bị lên án như cuộc chiến tranh thế giới, chủ nghĩa phân biệt chủng tộc A-pác-thai, chính sách diệt chủng của bọn phát xít,... Con người có không ít những phút mù quáng, sai lầm. Chính vì thế ta càng cần sống tốt với nhau để kéo họ ra khỏi sai lầm, để loài người lại tiếp tục đồng hành với nhau trên bước đường thời gian vô cùng, vô tận.
Có thể nói, một vài suy nghĩ về cuộc sống con người chưa thể trả lời đầy đủ cho câu hỏi mang đậm tính nhân văn sâu sắc của nhà thơ Hữu Thỉnh: Người với người sống với nhau như thế nào? Chỉ biết rằng, để tồn tại một cách có ý nghĩa, con người ta cần phải sống vì nhau, sống có tình yêu thương để vượt qua bao đau thương, bất trắc mà ta không thể lường trước được để cuộc sống thêm đẹp, bởi lẽ:
Người với người, sống để yêu nhau
Có gì đẹp trên đời hơn thế
[Tố Hữu - Bài ca mùa xuân 1961]
Phạm Thị Hoài Phương
[Lớp Văn K40, Khối THPT chuyên - ĐHSP Hà Nội]
Loigiaihay.com