Trật tự thế giới cũ tên là gì
Tham khảo và ghi chúSửa đổiGhi chúSửa đổi
Tham khảoSửa đổi
Trật tự hai cực YaltaSửa đổiSự kiện này cũng dẫn đến việc hình thành Trật tự lưỡng cực Yalta là việc phân chia khu vực có ảnh hưởng giữa các nước lớn của phe đồng minh tại Hội nghị. Nội dung của hội nghị về việc kết thúc chiến tranh: Ba cường quốc thống nhất mục đích là tiêu diệt tận gốc Chủ nghĩa Phát xít Đức và Chủ nghĩa quân phiệt Nhật. Liên Xô sẽ tham gia chiến tranh chống Nhật tại Châu Á sau khi chiến tranh ở châu Âu kết thúc. Ba cường quốc thống nhất sẽ thành lập một tổ chức để giữ gìn hòa bình và an ninh thế giới (mà sau này là Liên Hợp Quốc). Hội nghị đã thông qua các quyết định quan trọng về việc phân chia ảnh hưởng của 2 cường quốc Liên Xô và Hoa Kỳ. Theo đó, Liên Xô duy trì ảnh hưởng Đông Âu, Đông Đức, Đông Berlin, quần đảo Kuril (Nhật), Bắc Triều Tiên, Bắc Việt Nam, Đông Bắc Trung Quốc và Mông Cổ; tương tự Hoa Kỳ cũng duy trì ảnh hưởng ở phần còn lại của châu Âu (Tây Âu), Tây Đức, Tây Berlin, Nam Triều Tiên, Nam Việt Nam, phần còn lại của Nhật Bản, ở bán đảo Triều Tiên, quân đội Liên Xô chiếm đóng miền Bắc, quân đội Mỹ chiếm đóng miền Nam lấy vĩ tuyến 38 làm ranh giới quân sự, nhằm tạo cơ sở cho việc gìn giữ trật tự thế giới sau khi chiến tranh kết thúc. Anh, Pháp được khôi phục khu vực ảnh hưởng cũ. Áo và Phần Lan trở thành nước trung lập. Vùng Mãn Châu, đảo Đài Loan và quần đảo Bành Hồ được trao trả lại cho Trung Quốc. Ngoài ra, theo thỏa thuận của Hội nghị Potsdam, lấy vĩ tuyến 16 làm ranh giới, việc giải giáp quân đội Nhật được giao cho quân đội Anh về phía Nam và quân đội Trung Hoa Dân Quốc về phía Bắc. Show Trật tự lưỡng cực Yalta vào năm 1945 đã góp phần hình thành hai hệ thống xã hội đối lập: Tư bản chủ nghĩa và Xã hội chủ nghĩa. Nước Đức chia hai hình thành nhà nước với hai chế độ chính trị khác nhau: Cộng hòa Liên bang Đức ở phía Tây và Cộng hòa Dân chủ Đức phía Đông. Sự chia cắt thành Bắc Triều Tiên và Hàn Quốc mà vẫn còn tồn tại cho đến bây giờ. Tại Việt Nam, giới tuyến quân sự tạm thời là vĩ tuyến 17 giữa Việt Nam Dân chủ Cộng hòa do Chủ tịch Hồ Chí Minh đứng đầu ở phía Bắc và Quốc gia Việt Nam thuộc Liên hiệp Pháp do Bảo Đại làm quốc trưởng ở phía Nam theo Hiệp định Geneve 1954 là hệ quả của các thỏa thuận giữa các nước đồng minh 1943 đến 1945. Sau 1956, Pháp rút quân, chính phủ Bảo Đại vốn thừa kế Liên hiệp Pháp, đã bị thay thế bởi sự lật đổ của Ngô Đình Diệm bằng việc tổ chức một cuộc Trưng cầu dân ý phế truất Quốc trưởng Bảo Đại vào năm 1955 đương chuyến công du của ông sang Pháp. Sau đó đã cấm không cho Bảo Đại về miền Nam Việt Nam. Những thỏa thuận của 3 cường quốc ở Hội nghị Yalta như vậy đã xâm phạm đến vấn đề chủ quyền, toàn vẹn lãnh thổ cũng như lợi ích dân tộc của các quốc gia này. Sau chiến tranh, hai hệ thống xã hội nêu trên càng được phát triển bởi:
Trải qua hơn 40 năm, "Trật tự lưỡng cực Yalta" đã từng bước bị xói mòn và sau những biến động to lớn ở Đông Âu và Liên Xô trong những năm 1988–1991, "Trật tự lưỡng cực Yalta" đã bị sụp đổ, do Khối Đông Âu và các liên minh trong phạm vi ảnh hưởng chủ yếu của Liên Xô (liên minh quân sự – khối Hiệp ước Vacxava và liên minh kinh tế – khối SEV) đã bị tan vỡ và do đó thế "lưỡng cực" của hai siêu cường Hoa Kỳ và Liên Xô trong trật tự thế giới cũ đã bị phá vỡ. Thuật ngữ "Trật tự lưỡng cực Yalta" thường chỉ được dùng trong sách giáo khoa các nước theo Xã hội chủ nghĩa. Chú thíchSửa đổi
Thế nào là trật tự thế giới mới?Bài này viết về Thuật ngữ chính trị. Đối với Âm mưu, xem Trật tự thế giới mới (thuyết âm mưu).
Thuật ngữ “Trật tự thế giới mới” đã được sử dụng để chỉ bất kỳ giai đoạn lịch sử mới nào chứng minh sự thay đổi mạnh mẽ trong tư tưởng chính trị thế giới và cán cân quyền lực. Mặc dù có nhiều cách hiểu khác nhau về thuật ngữ này, nó chủ yếu gắn liền với khái niệm ý thức hệ về quản trị toàn cầu chỉ trong ý nghĩa của những nỗ lực tập thể mới để xác định, hiểu hoặc giải quyết các vấn đề trên toàn thế giới vượt quá khả năng giải quyết của từng quốc gia. Cụm từ “Trật tự thế giới mới” hoặc ngôn ngữ tương tự đã được sử dụng trong giai đoạn kết thúc Chiến tranh thế giới thứ nhất liên quan đến tầm nhìn của Woodrow Wilson vì hòa bình quốc tế; [a] Wilson kêu gọi Liên minh các quốc gia ngăn chặn sự xâm lược và xung đột. Cụm từ này được sử dụng một cách tiết kiệm vào cuối Thế chiến II khi mô tả các kế hoạch cho Liên Hợp Quốc và hệ thống Bretton Woods một phần vì các mối liên hệ tiêu cực của nó với Liên minh các quốc gia thất bại. Tuy nhiên, nhiều nhà bình luận đã áp dụng thuật ngữ hồi tố cho trật tự được đặt ra bởi những người chiến thắng trong Thế chiến II như là một “trật tự thế giới mới”. Ứng dụng được thảo luận rộng rãi nhất về cụm từ thời gian gần đây xuất hiện vào cuối Chiến tranh Lạnh. Tổng thống Liên Xô Mikhail Gorbachev và Tổng thống Hoa Kỳ George H. W. Bush đã sử dụng thuật ngữ này để cố gắng xác định bản chất của thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh và tinh thần hợp tác quyền lực tuyệt vời mà họ hy vọng có thể thành hiện thực. Công thức ban đầu của Gorbachev là phạm vi rộng và duy tâm, nhưng khả năng báo chí của ông bị hạn chế nghiêm trọng bởi cuộc khủng hoảng nội bộ của hệ thống Xô Viết. So sánh, tầm nhìn của Bush không bị thu hẹp: “Một trăm thế hệ đã tìm kiếm con đường khó nắm bắt này cho hòa bình, trong khi một ngàn cuộc chiến nổ ra trên khắp nỗ lực của con người. Ngày nay, thế giới mới đang vật lộn để sinh ra, một thế giới hoàn toàn khác với người mà chúng ta đã biết “.[1] Tuy nhiên, với tình trạng đơn cực mới của Hoa Kỳ, tầm nhìn của Bush là thực tế khi nói rằng “không có sự thay thế nào cho sự lãnh đạo của Mỹ”.[1] Chiến tranh vùng Vịnh năm 1991 được coi là thử nghiệm đầu tiên của trật tự thế giới mới: “Bây giờ, chúng ta có thể thấy một thế giới mới xuất hiện. Một thế giới trong đó có triển vọng rất thực về trật tự thế giới mới. [… Chiến tranh vùng Vịnh đưa thế giới mới này vào thử nghiệm đầu tiên “.[2][3] |