Bà chúa thơ nôm là ai

Thơ Hồ Xuân Hương đậm chất phong tình, tới mức nhiều tranh vẽ về bà và tác phẩm của bà thường là tranh nude, đậm tính phồn thực.

Bạn đang xem: Người nào được mệnh danh là bà chúa thơ nôm?

Người yêu văn học Việt mấy người nào mà ko thuộc vài vần thơ tinh nghịch, đùa cợt, mỉa mai của Hồ Xuân Hương ; Xuân Diệu phong bà là “ bà chúa thơ Nôm ”. Nhưng con người thật của bà, những thăng trầm trong cuộc sống bà lại rất khó mà xác lập .Dù đã mang nhiều nghiên cứu và dò hỏi về Hồ Xuân Hương, tuy nhiên cuộc sống, con người bà bao trùm bởi những giả thiết, giai thoại ; đúng như lời thơ Hoàng Trung Thông viết : “ Người ta nói nhiều về Hồ Xuân Hương / Nhưng người đó là người nào / Thật mỉa mai / Ko người nào biết rõ / Như mang như ko như ko mang … Mờ mờ tỏ tỏ ” .

Bạn đang đọc: Ai Được Mệnh Danh Là Bà Chúa Thơ Nôm? Hồ Xuân Hương

? ? ? ̣ ̂ ? đ ? ̛ ̀ ? ? ? ? ̀ ? ? ? ̂ ̉ ?, ? ? ̣ ? ? ́ ? ? ? ? ? ̂ ̀ ? ? ? ? ? ? ? ? ? ̣ ? ? ? ? ́ ? ? ? ? ́ ? ?Cho tới nay, vẫn chưa tìm được bất kể tư liệu thượng cổ nào ghi chép về lai lịch của Hồ Xuân Hương. Chúng ta biết bà sống ở tiến trình cuối thế kỷ 18, đầu thế kỷ 19, 1 số ít nguồn tư liệu viết bà sinh năm 1772, mất năm 1822 .Sách Mĩ nhân di mặc [ tác giả Nguyễn Hữu Tiến ] viết Hồ Xuân Hương là con của cụ tú tài Hồ Phi Diễn [ người Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An ] với người vợ thứ ; được sinh ra tại phường Khán Xuân, thị xã Vĩnh Thuận [ sắp Hồ Tây lúc bấy giờ ] .Theo học giả Trần Thanh Mại, cha của Hồ Xuân Hương là ông Hồ Sĩ Danh [ cũng người Nghệ An ] với người vợ lẽ là Hà Thị .Con nhà trâm anh nên Hồ Xuân Hương được lợi tuổi thơ êm đềm, nhiều nguồn tư liệu viết bà sống ở một dinh thự to tên là Cổ Nguyệt Đường ven hồ Tây. Cha mất, mẹ tái hôn nên nữ sĩ ko chịu vòng gia giáo nghiêm khắc, tuy nhiên bà vẫn hưởng nền giáo dục tốt và mang tư chất mưu trí .Tơ duyên và hôn nhân gia đình của Hồ Xuân Hương đầy sóng gió với bao giai thoại. Theo sách Mĩ nhân di mặc, từ lúc còn trẻ, bà bị ép gả làm lẽ cho một hào phú mang tên hiệu là Tổng Cóc .Sách viết : “ Tổng Cóc [ vốn là cường hào ] đã dốt nát lại mang tính ăn chơi bạt mạng, sau mỗi lần đánh bạc thua nhẵn túi, gia tài khánh tận đã tiếc của mà chết. Xuân Hương bèn làm bài thơ nổi tiếng Khóc Tổng Cóc với lời lẽ trào phúng ” .Tuy vậy, 1 số ít học giả khác cho rằng giai thoại trên chỉ là suy đoán từ bài thơ Khóc Tổng Cóc lúc bà viết để khóc một mối tình. Dựa trên tìm hiểu điền dã, những học giả này khẳng định kiên cố Tổng Cóc con nhà quyền lực, hay chữ lại giỏi võ, mến tài văn học của Xuân Hương nên lấy bà làm vợ lẽ .Tổng Cóc thường xướng họa cùng bà, hết lòng chiều chuộng, cho đắp một gò đất giữa hồ, xây nhà thủy tạ mang cầu bắc qua làm nơi ngơi nghỉ, làm thơ cho Hồ Xuân Hương .Tuy được chồng chiều chuộng, song Hồ Xuân Hương chịu nhiều tai tiếng và xích míc với vợ cả cùng mái ấm gia đình Tổng Cóc. Bà đã dứt áo ra đi, sau này trở thành vợ lẽ của quan tri phủ Vĩnh Tường – ông Phạm Viết Ngạn. Làm vợ Phạm Viết Ngạn hơn hai năm thì ông mất, Hồ Xuân Hương đã viết bài thơ Khóc ông Phủ Vĩnh Tường .Sau lúc người chồng thứ hai mất, quãng đời của Hồ Xuân Hương bị gắn thêm nhiều giai thoại phong tình. Người mang nhiều thơ xướng họa với bà là Chiêu Hổ, nhiều người cho đó chính là Phạm Đình Hổ .

Tuy nhiên, những giai thoại cho rằng Hồ Xuân Hương quen biết nhiều văn nhân tài tử, mang nhiều bạn tình khác như Nguyễn Hầu, Trần Hầu, Trần Quang quẻ Tĩnh, Tốn Phong, Thạch Đình, Cự Đình… và cả Nguyễn Du.

Xem thêm:

Xem thêm: Ninh Dương Lan Ngọc từng hẹn hò với ai?

Cuốn Lưu Hương ký mang bài Cảm cựu kiêm trình Cần chánh học sĩ Nguyễn Hầu với nhiều câu thơ tình cảm : “ Dặm khách muôn nghìn nỗi nhớ nhung ”. Nguyễn Hầu ở đây chính là Nguyễn Tiên Điền – Nguyễn Du .Bài thơ được Hồ Xuân Hương viết năm 1813, năm Nguyễn Du đi sứ sang nhà Thanh, qua Thăng Long và gặp lại nữ sĩ. Sắp đây, cuốn sách Nguyễn Du trên phố gió bụi của tác giả Hoàng Khôi cũng dành nhiều dung tích viết về mối tình giữa Hồ Xuân Hương và Nguyễn Du .? ? ? ̛ ̃ ? ? ? ? ̂ ̀ ? ? ? ? ̛ ? ? ? ̂ ? ? ? ̀ ? ? ? ? ? ? ̂ ́ ? ? ? ? ? ̂ ̀ ? ? ? ? ̛ ? ̛ ̀ ? đ ? ̉ ? ? ̣ ̆ ?Có nhẽ Hồ Xuân Hương bị gán cho nhiều giai thoại phóng túng, sang giàu cũng bởi thơ bà viết nhiều về tình dục táo tợn – điều đại kị trong thơ ca phong kiến .Thơ Hồ Xuân Hương được văn bản hóa trong Quốc văn tùng ký. Sau này, hầu hết sáng tác của bà được tập hợp trong cuốn Xuân Hương thi tập [ ấn hành tại TP. Hà Nội năm 1930 ] .Năm 1964, Lưu Hương ký được công bố, gồm 28 bài thơ chữ Hán và 24 bài thơ chữ Nôm, được cho là của Hồ Xuân Hương, nội dung ghi chép khá nhiều bạn trai, bạn thơ, bạn tình của nữ sĩ. Tuy nhiên, còn mang mảng thơ Nôm truyền tụng được coi là của Hồ Xuân Hương .Thơ Nôm truyền tụng được nhìn nhận là “ tục ”, đó ko phải là loại tục suy đồi, mà là một ý thức đậm mùi tục lụy. Nhiều bài thơ bà viết về những sự vật, vấn đề rất là thông thường quanh đời sống nhưng luôn gợi liên tưởng tới tình dục .Ví dụ, vịnh loại quạt, Hồ Xuân Hương viết : “ chành ra ba góc, da còn thiếu / khép lại đôi bên, thịt vẫn thừa ”. Hay lúc tả quang đãng cảnh một loại đèo [ vốn là đèo mang thật, địa phận giữa hai tỉnh Tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa ] bà viết : “ Cửa son đỏ loét tùm hum nóc / Hòn đá xanh lè nhún mình phún rêu ”, “ Hiền nhân quân tử người nào là chẳng / Mỏi gối chồn chân vẫn muốn trèo ” [ Đèo Ba Dội ] .Hoặc trong bài thơ Quả mít mang viết : “ Thân em như quả mít trên cây / Da nó xù xì, múi nó dầy / Quân tử mang thương thì đóng cọc / Xin đừng mân mó, nhựa ra tay ” .Ở 1 số ít bài thơ Nôm truyền tụng, đặc thù xuân tình ko còn là ẩn dụ, ví von nữa, mà được nêu một cách trực diện, thẳng thắn. Ví dụ dễ thấy nhất là bài Thiếu nữ ngủ ngày : “ Mùa hè hây hẩy gió nồm đông / Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng / Lược trúc biếng cài trên mái tóc / Yếm đào trễ xuống dưới nương long / Đôi gò bồng hòn đảo sương còn ngậm / Một lạch đào nguyên nước chửa thông / Quân tử tiêu dùng dằng đi chẳng dứt / Đi thì cũng dở, ở ko xong ” .Những bài thơ Nôm truyền tụng của Hồ Xuân Hương được nhìn nhận là tuyệt bút, kế bên tính phong tình, còn là những ý tưởng thông minh táo tợn. Trong thơ bà, hoàn toàn mang thể thấy ý thức phản kháng, loại nhìn trái chiều với truyền thống lịch sử lề lối cũ đang mục rữa .

Có nhẽ chính vì sự táo tợn trong những bản thơ Nôm truyền tụng, những giai thoại bao phủ, thế cuộc và con người còn nhiều khoảng mờ bí mật quanh Hồ Xuân Hương đã gợi cảm hứng cho nhiều sáng tác về bà ra đời.

Xem thêm: Lòng nhân ái là gì? Xã hội hiện nay có thiếu lòng nhân ái?

Kế bên những giai thoại truyền mồm, mang nhiều cuốn sách của cả học giả trong và ngoài nước đặt ra những giả thiết về Hồ Xuân Hương, tác phẩm hư cấu với nhân vật Hồ Xuân Hương .

Nhiều tác phẩm mỹ thuật vẽ Hồ Xuân Hương hoặc cảm tác từ thơ Hồ Xuân Hương với hình ảnh người phụ nữ trong trạng thái nude, phồn thực. Tiêu biểu là bộ tranh của danh họa Bùi Xuân Phái minh họa thơ Hồ Xuân Hương. Trong loạt họa phẩm này, những nhân vật nữ đều khỏa thân, cảnh ân ái cũng được danh họa thể hiện.

Xem thêm:

Mới đây nhất, một nhóm bạn trẻ Việt đã đưa Hồ Xuân Hương thành một nhân vật trong game card Sử Hộ Vương. Hình ảnh khởi đầu đưa ra cho thấy tạo hình Hồ Xuân Hương quá hở hang, nóng bỏng đã gây tranh luận, phản ứng kinh hoàng từ hội đồng.

Hồ Xuân Hương, người được mệnh danh "Bà chúa thơ Nôm", có nhiều đóng góp cho văn học nghệ thuật nước nhà.Bạn đang xem: "bà chúa thơ nôm" hồ xuân hương thực sự là ai trong lịch sử việt nam?

Nghệ An Hà Tĩnh Nam Định Phú Thọ Theo sách "Hồ Xuân Hương - Tác phẩm và Lời bình", NXB Văn học, nữ sĩ họ Hồ [1772-1822] quê ở làng Quỳnh Đôi, huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An. Theo một số tài liệu, bà sinh vào nửa cuối thế kỷ 18. Bà lớn lên ở Thăng Long, sống cuộc đời chua chát, đau khổ trong cảnh góa chồng. Bạn đang xem: Hồ xuân hương

'Bà chúa thơ Nôm' trong tranh vẽ xưa. Ảnh: TL

Thông tin về nữ thi sĩ này trên trang Wikipedia viết: "Hồ Xuân Hương [chữ Hán: 胡春香, 1772 - 1822] sống ở giai đoạn cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19, mà hiện tại vẫn khiến nhiều học giả tranh cãi". Ở phần tiểu sử, trang nêu khá ngắn gọn: "Không có bất cứ tư liệu cổ điển nào chép về lai lịch và hành trạng của Hồ Xuân Hương, bà chỉ thực sự được hậu thế biết đến qua sách Giai nhân dị mặc của học giả Nguyễn Hữu Tiến. Cũng vì cớ đó, việc có hay không một nhân vật tên Hồ Xuân Hương hiện còn là câu hỏi ngỏ".

Trước thông tin khá ít ỏi về Hồ Xuân Hương thì cuốn Lược khảo văn học [tập 3] của GS Nguyễn Văn Trung [NXB Tổng hợp TP.HCM ấn hành] đã hé hộ nhiều vấn đề lý thú liên quan đến nghi án văn chương về "bà chúa thơ Nôm".

Hồ Xuân Hương - tác giả những bài thơ chữ Hán?

Đánh giá về Hồ Xuân Hương, Lược khảo văn học [tập 3] nhận định: "Về tác phẩm, chỉ có tập thơ Nôm nói là của Hồ Xuân Hương xuất bản lần đầu tiên vào năm 1913 do Xuân Lan ấn hành, có nhan đề Xuân Hương thi tập. Về tác giả, người đầu tiên đưa ra những giai thoại truyền thuyết về cuộc đời Hồ Xuân Hương là Nguyễn Hữu Tiến nhưng cuốn sách không phải là công trình biên khảo nghiêm túc, có ghi chú xuất xứ, chỉ dẫn nguồn gốc mà chỉ là một truyện ký, tiểu thuyết hóa. Nhưng chính cuốn sách lại là tài liệu hầu như độc nhất mà các người viết về Hồ Xuân Hương sau này dựa vào để trình bày tiểu sử và phê bình thơ bà".

GS Nguyễn Văn Trung cung cấp thêm những "tài liệu khá xác thực chứng tỏ có một nữ thi sĩ tên là Hồ Xuân Hương, tác giả một số bài thơ chữ Hán" qua một số phát hiện của ông Trần Thanh Mại. Đó là tập thơ Diệu Liên [chữ Hán] khắc in năm 1867 của nữ thi sĩ Mai Am, con gái thứ 25 của vua Minh Mạng, có vài bài tựa nhắc tên Hồ Xuân Hương: "Xem nước Nam ta mở mang bờ cõi, kể đã hàng trăm hàng nghìn năm, trong khoảng thời gian ấy đứng về thơ phụ nữ mà nói thì trước kia chỉ có Phạm Lam Anh, và gần đây có Hồ Xuân Hương" [bài tựa của Quảng Khuê - tức Trương Đăng Quế]. Bài tựa của Trương Bỉnh Thuyên [một nhà nho Trung Quốc] viết có câu: "Phạm Lam Anh và Hồ Xuân Hương là hai người phụ nữ hay thơ của nước VN".

Ở tập Cẩm Ngữ [nhiều tác giả], bài Viêm bang tú khí có nói đến Hồ Xuân Hương [Hà Nội] cùng với Đoàn Thị Điểm [Bắc Ninh], Phạm Lam Anh [Quảng Nam], Thanh Quan [Nam Định] bằng lời lẽ có cánh. Ngoài ra, tập Bắc hành trong bộ Thượng Sơn thi tập của Tùng Thiện Vương cũng từng nhắc tới nữ thi sĩ hay bản thơ chép tay của nhà nho đất Nam Định Nguyễn Đình Hồ, trong 300 bài bằng Hán văn thì có 2 bài đề của Hồ Xuân Hương.

Những phát hiện thú vị về "bà chúa thơ nôm"

GS Nguyễn Văn Trung tiết lộ tiếp chuyện Thư viện Khoa học T.Ư [Hà Nội] phát hiện tài liệu liên quan đến tiểu sử, thân thế thơ văn của Hồ Xuân Hương, đó là tập thơ Lưu Hương ký [gồm chữ Hán và chữ Nôm] với lời tựa của một người đồng quận. Theo đó, lời tựa Nham Giác Phu viết trong sách khẳng định có một thi sĩ tên Hồ Xuân Hương mà mình đã từng gặp khi đến thành Thăng Long: "Sang mùa xuân năm Giáp Tuất [1814], tôi tìm đến chỗ ở của cô, hai bên mừng mừng tủi tủi. Xuân Hương liền cầm tập Lưu Hương ký đưa tôi xem và bảo rằng: Đây là tất cả văn thơ trong đời tôi từ trước đến nay, nhờ anh làm cho tôi bài tựa…". Vì có hai chữ "tất cả" nên GS Nguyễn Văn Trung cho rằng: "Nếu thật, phải chăng những bài thơ Nôm vẫn gán cho Hồ Xuân Hương không phải là Hồ Xuân Hương - tác giả của tập thơ trên?".

Chưa kể lời tựa của Nham Giác Phu còn ghi Hồ Xuân Hương là em gái ông lớn Hồ, tức Hồ Sĩ Đống [1738 - 1785]. Về điều này, GS Nguyễn Văn Trung phân tích: "Theo Hồ gia phả hợp tộc phả ký, Hồ Sĩ Đống là con Hồ Sĩ Danh, như vậy Hồ Xuân Hương là con Hồ Sĩ Danh chứ không phải con Hồ Phi Diễn, là anh em con chú con bác rất xa, phải ngược lên tới đời thứ mười mới cùng một ông tổ. Trong tập Lưu Hương ký, những người đàn ông đi vào đời Hồ Xuân Hương không phải là ông Phủ Vĩnh Tường, ông Tổng Cóc hay Chiêu Hổ, mà là những Tốn Phong Thị, Mai Sơn Phủ, Thanh Liên, Chí Hiên và có lẽ cả… Nguyễn Du nữa, vì bài Nhớ người cũ có chú thích ngay dưới đầu đề: "Hầu, người xã Tiên Điền, huyện Nghi Xuân". Vì vậy, cùng với việc so sánh với những bài thơ trong Lưu Hương ký với nhiều tác phẩm Nôm quen thuộc lâu nay vẫn cho là của Hồ Xuân Hương như Bánh trôi nước, Lấy chồng chung…, tác giả Lược khảo văn học rút ra nhận xét: "Lưu Hương ký kém xa về nghệ thuật và ý tứ, tâm tình. Một đằng nghiêm túc, đứng đắn, một đằng tục, táo bạo".

"Qua tập thơ Lưu Hương ký, có thể khẳng định có một thi sĩ tên là Hồ Xuân Hương - tác giả một số bài thơ chữ Hán và chữ Nôm, nhưng chưa thể khẳng định được Hồ Xuân Hương - tác giả Lưu Hương ký cũng là tác giả của những bài thơ Nôm quen thuộc vẫn gán cho nàng. Do đó, bao lâu chưa tìm ra sử liệu minh chứng, cần phải coi những bài thơ Nôm từ trước gán cho Hồ Xuân Hương thuộc loại vô danh, khuyết danh", GS Nguyễn Văn Trung nhận định.

Lê Công Sơn [Theo Thanh Niên]