Gỗ Trắc nói chung và Gỗ Trắc đỏ nói riêng là loại gỗ quý hiếm thường được sử dụng để chế tác những đồ gỗ mỹ nghệ có giá trị cao, bởi chất gỗ tốt, gỗ có hoa văn đẹp hơn nữa trong gỗ có chứa tinh dầu rất tốt cho sức khỏe. Gỗ Trắc ngoài việc chế tác thành tượng phật di lạc, bàn thờ, sập vụ, tủ, bàn ghế thì cũng có nhiều người sử dụng gỗ trắc để làm giường ngủ, tủ quần áo.
Chính vì vậy nhiều năm gần gây, các nhà vườn đã có hướng chuyển dịch cơ cấu cây trồng sang trồng mới Gỗ Trắc đỏ hoặc trồng xen kẽ rừng cây của mình để nâng cao hiệu quả kinh tế.
Kỹ thuật trồng cây Gỗ Trắc Đỏ
Kinh nghiệm trồng cây Gỗ Trắc được chia sẻ từ người dân:
"Xin được tư vấn. Đất phát rẫy vùng triềng núi, dưới chân núi thì trồng cây gỗ trắc hay cẩm lai thích hợp hơn. Vùng đất tôi trồng chủ yếu để cây tự phát triển, không có nguồn nước tưới. Khí hậu miền trung [tỉnh Nghệ An] có thích hợp để trồng 2 loại cây này không. Làm thế nào để phân biệt được các loại giống cây trắc, các loại cây cẩm lai, chọn mua loại nào trồng tốt hơn." - kinh nghiem trong rung
"Theo tôi nghĩ, ở thửa đất như bạn nói thì nên trồng cây cẩm lai không nên trồng trắc vì cây trắc sức chịu hạn không tốt, khi mới trồng nếu không tưới thường xuyên cây sẽ chết, còn cẩm lai thì ngược lại, sức chịu hạn của cây cẩm lai rất bền, và để nhanh thu hoạch tôi khuyên bạn nên trồng cây cẩm lai indonesia là loại pháy triển mạnh nhất. Tôi mới trồng bữa đầu mùa mưa mà giờ đã cao gần 2 mét rồi. Mình góp ý theo kinh nghiệm của mình vậy thôi nhé." - Anh nguyenconghien chia sẻ
Kỹ thuật trồng cây Gỗ Trắc được chia sẻ từ Cây giống lâm nghiệp: "Hướng dẫn cách trồng cây Gỗ Trắc"
Gỗ Trắc đang là loại cây rất được ưa chuộng đối với bà con nhà vườn hiện nay, cây khá phù hợp để trồng thành rừng và trồng xen kẽ với những giống cây khác. Cây mang lại những lợi ích bất ngờ cho người trồng bởi cây khá dễ trồng lại không tốn công chăm sóc, có giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, để có một vườn gỗ trắc sinh trưởng và phát triển xanh tốt, không sâu bệnh như kỳ vọng thì bà con nhà vườn cần phải lưu ý cách trồng cây gỗ trắc cho đúng kỹ thuật.
Chuẩn bị giống gỗ trắc khỏe mạnh
Bằng nhiều cách khác nhau bà con nhà vườn có thể nhân giống để tạo ra cây con. Bà con có thể nhân giống từ hạt hoặc cành giâm, chiết. Tuy nhiên, với điều kiện khí hậu ở nước ta thì việc nhân giống bằng chiết hoặc giâm cành phổ biến hơn vì khả năng hình thành hạt không cao.
Gieo hạt: bà con nên đặt mua hạt giống ở những vườn ươm uy tín chọn loại quả già, khô đem đi phơi để tách hạt khỏi quả. Sau đó tiến hành ngâm trong nước ở nhiệt độ 54°C có một chút muối ăn [3-5%] để loại bỏ hạt lép, lửng. Bà con ngâm tiếp trong nước sạch từ 4-5 giờ đồng hồ, vớt ra, ủ hạt ở nơi ấm, khi hạt nứt nanh thì đem gieo. Đất gieo hạt chỉ cần nhỏ mịn vì hạt nhỏ. Độ sâu gieo hạt 0,5-1 cm. Gieo xong nên ủ rơm rạ mục lên mặt luống gieo. Tiến hành tưới nước thường xuyên để hạt mọc thành cây con.
Chuẩn bị giống gỗ trắc khỏe mạnh
Chiết cành hoặc giâm cành: Khi chiết cành chọn những cành có đường kính 0,6-1 cm chiết vào tháng 9-10 hàng năm và khoảng tháng 2-3 năm sau có thể cắt cành chiết đem vô. Còn đối với cành giâm chọn cành bánh tẻ, các lá khô còn bám trên cành không nhiều. Giâm các cành này vào tiết đông chí hàng năm, vào khoảng tháng 12. Sử dụng các chất kích thích ra rễ có thể đạt tỉ lệ thành công cao hơn, từ 70-80%.
Mua cây giống ở vườn ươm Gia Nguyễn: Bà con nếu không muốn mất thời gian cho việc chuẩn bị cây giống đạt yêu cầu, hãy liên hệ với chúng tôi để được tư vấn về kích thước và số lượng cây gỗ trắc giống phù hợp. Chúng tôi cam kết về chất lượng cây giống, độ khỏe mạnh, tán đều xanh tốt, bầu đất chắc chắn không bị vỡ…luôn có sẵn số lượng lớn cây giống để đáp ứng mọi nhu cầu của bà con nhà vườn
Hướng dẫn cách trồng cây Gỗ trắc
Sau khi đã chuẩn bị được cây giống gỗ trắc bà con nhà vườn tiến hành trồng cây. Bà con nên chọn đất có thành phần trung bình hoặc hơi nặng để trồng. Cây gỗ Trắc có thể trồng trên nền đất thịt sét, đất thịt pha cát; không nên trồng trên đất cát sỏi do khả năng giữ nước kém.
Bà con nên trồng cây con cùng với bầu đất, lấp đất đến cổ rễ của cây, nén nhẹ xung quanh gốc và tưới ẩm cho đất từ từ ít một từ ngoài vào trong, từ trên ngọn xuống dưới để đất không bị váng, cây chóng bén rễ.
Để cây sinh trưởng và phát triển tốt bà con cần bón lót cho đất trước khi trồng cây, nhất là trồng trong bồn, chậu. Thời kỳ đầu cây con thường sinh trưởng chậm vì vậy cần chú ý tưới nước, làm cỏ cho cây. Khi cây đạt chiều cao 3-5 cm thì có thể tưới ít lần hơn và tưới thúc cho cây bằng phân loãng.
Bà con cần chú ý khi cây ra các cành lộc non cần giữ cho khỏi gãy vì các cành này mềm, giòn, dễ gãy. Nếu có sâu cuốn lá hại trên các lá có thể bắt bỏ bằng tay hoặc dùng thuốc bảo vệ thực vật.
>> Xem thêm: Kỹ thuật trồng và cấy tạo trầm hương
Clip: Cận cảnh góc rừng gỗ trắc quý hiếm của người dân tộc Ba Na ở làng A Lao, xã Lơ Pang, huyện Mang Yang [tỉnh Gia Lai].
Rừng gỗ trắc quý hiếm của người Ba Na
Trắc là gỗ nhóm 1 ở Việt Nam, thuộc loại gỗ quý hiếm. Cây trắc phát triển tương đối chậm, lúc nhỏ chịu bóng, lớn lên ưa sáng. Tại Gia Lai hiện nay diện tích trắc chỉ đếm trên đầu ngón tay.
Rừng trắc hàng chục năm tuổi của người dân tộc Ba Na ở làng A Lao
Một trong những ngôi làng Ba Na sở hữu rừng trắc quý hiếm chính là làng A Lao, ngôi làng nằm tách biệt dưới chân núi Lơ Pang. Ngoài việc trồng mỳ, ở làng A Lao nhà ít thì trồng vài trăm gốc, có nhiều nhà sở hữu hàng nghìn cây trắc. Khi khó khăn đau ốm, người dân chỉ cần bán một vài cây là đủ chi tiêu trong gia đình.
Đồi Tchre được xem là nơi tập trung nhiều cây trắc nhất của làng A Lao với hàng ngàn cây trắc nằm san sát nhau. Có những cây trắc thân to hơn bắp đùi người, cao chừng 4 - 5m, còn những cây non thì nhiều vô kể. Cây trắc mọc thành từng hàng, trồng xen trong vườn rẫy của người dân. Thấy được giá trị của cây trắc, nhiều hộ dân dành luôn cả mảnh vườn để trồng trắc.
Gỗ trắc càng lớn có giá trị càng cao
Chỉ tính riêng quả đồi Tchre đã có 4 hộ dân, gồm Yoh, Mưm, Hnghiệp, Lư. Mỗi hộ đều sở hữu cho mình vườn trắc trị giá hàng tỷ đồng. Trong đó, vườn ông Yok và anh Mưm là lớn nhất.
Trò chuyện với PV, anh Mưm [sống tại làng A Lao] cho hay: "Riêng làng A Lao có 180 hộ nhưng nhà nào cũng trồng cây trắc. Cây trắc của các hộ gia đình không nằm tập trung mà rải rác nhiều nơi. Từ những cây trắc mọc tự nhiên trong vườn, gia đình tôi đã tách các cây trắc con để trồng thêm. Đến nay, gia đình sở hữu khoảng 2.000 cây trắc, từ 15 - 20 năm tuổi, nhiều cây có đường kính gốc hơn 30 cm. Mỗi khi có công chuyện gia đình sẽ bán vài cây lớn từ với giá hàng chục triệu đồng/cây".
Nhận thấy được giá trị cao của cây gỗ quý mang lại, người dân tộc Ba Na ở làng A Lao luôn gìn giữ, chăm sóc và nhân giống cây trắc
Tương tự anh Mưm, anh Yok - Trưởng thôn ở làng A Lao hiện cũng đang sở hữu 2.500 cây trắc trên diện tích 3 ha, với tuổi thọ khoảng 15 năm. "Ngày trước, bao quanh làng đều là cây trắc, sau đó trắc mất dần nên người dân trồng mỳ, cà phê thế chỗ trắc. Tưởng rằng đã tuyệt chủng giống gỗ quý, ấy vậy mà những cây trắc non lại mọc lên rất nhiều trong vườn rẫy. Biết cây quý, người dân làng bắt đầu giữ lại để gây giống và chăm sóc. Chỉ vài năm nữa thôi, làng A Lao sẽ phất lên nhờ cây gỗ quý này…", anh Yok kỳ vọng.
Dân làng A Lao gìn giữ và bảo vệ gia tài tiền tỷ
Nhiều người dân trong và ngoài tỉnh cũng đến hỏi mua các loại cây trắc lớn nhỏ để về làm gỗ hoặc di thực làm cây cảnh. Trước đó, vì cuộc sống còn nhiều khó khăn nên người dân làng A Lao đã bán một phần cây trắc trong vườn để trang trải chi phí.
Những gốc trắc bắt đầu cho lõi, có giá trị kinh tế rất cao
Điển hình năm 2019, ông Biên [người dân làng A Lao] đã bán 10 cây trắc con với giá 70 triệu đồng cho người dân ở TP.Pleiku mua về trồng làm cảnh. Nhờ số tiền này, ông Biên đã mua được ti vi, tủ lạnh, xe công nông và sửa lại căn nhà.
"Rẫy mình nhiều cây trắc nên bán bớt để mua sắm đồ dùng phục vụ cuộc sống hàng ngày. Số cây lớn mình vẫn giữ để phòng khi gia đình có việc hoặc dành cho con cháu sau này", ông Biên bộc bạch.
Trải qua hàng chục năm, giờ đây người dân làng A Lao đã sở hữu những vườn trắc trị giá hàng tỷ đồng
Nhận thấy giá trị cao từ cây trắc, người Ba Na ở làng A Lao đã có ý thức bảo vệ và nhân giống loại cây gỗ quý. Nhờ vậy, diện tích cây trắc trong làng A Lao nói riêng và huyện Mang Yang nói chung tăng lên đáng kể. Hơn thế, biết được cây trắc trồng càng lâu năm thì giá trị càng cao nên hiện nay người dân làng A Lao rất ít khi bán mà tích cực chăm sóc và bảo vệ. Bên cạnh đó, người dân thường xen canh một số loại cây khác như mỳ, bời lời…với phương châm lấy ngắn nuôi dài.
Hiện Hạt Kiểm lâm huyện Mang Yang, UBND huyện đang khuyến khích người dân tiếp tục mở rộng diện tích cây trắc nhằm bảo tồn nguồn ghen
Ông Trần Minh Hoàng - Kiểm lâm viên phụ trách địa bàn xã Lơ Pang cho hay: "Trắc là cây rừng nhưng được nhiều hộ dân trồng trên đất nông nghiệp của gia đình. Điều đó đồng nghĩa người dân sẽ được hưởng lợi từ việc trồng và chăm sóc loại cây gỗ quý này. Hiện nay huyện Mang Yang rất chú trọng tới công tác trồng rừng. Do vậy, chúng tôi luôn khuyến khích dân tiếp tục bảo vệ những cánh rừng trắc và trồng thêm mới để bảo tồn nguồn gen".
Chuyên mục thực hiện theo Đề án hỗ trợ thông tin, tuyên truyền về Dân tộc - tôn giáo năm 2021