Hoàng đế cuối cùng của trung quốc là ai

Vốn không được sống trong cung từ khi mới sinh ra, Phổ Nghi chỉ thực sự nếm trải những ngày tháng của một Hoàng đế từ khi lên 2 tuổi. Đằng sau những bước tường đỏ của Tử Cấm Thành, những quy định nghiêm ngặt đã khiến cho Phổ Nghi không có được một tuổi thơ trọn vẹn. Dù ông ngồi ở vị trí mà vạn người phải cúi đầu.

Tuổi thơ cô đơn, đói khát

Ái Tân Giác La Phổ Nghi [1906-1967] là vị vua cuối cùng của triều đại Mãn Thanh nói riêng và của chế độ quân chủ trong lịch sử Trung Quốc nói chung. Ông lên ngôi lúc 2 tuổi, thoái vị năm 1912 khi Cách mạng Tân Hợi bùng nổ và được Phát xít Nhật đưa lên làm Hoàng đế bù nhìn của Đại Mãn Châu Đế quốc ở Đông Bắc Trung Quốc năm 1934.

Năm 1945, ông bị Hồng quân Liên Xô bắt và quản thúc, sau đó có góp mặt trong phiên tòa xét xử các tội phạm chiến tranh của Nhật. Từ năm 1949 đến 1959, ông được trả về nước và bị Quốc vụ viện Trung Quốc quản thúc, giam giữ vì tội danh bắt tay với quân xâm lược Nhật. Tháng 12/1959, ông được thả và sống ở Bắc Kinh như một thường dân cho đến khi qua đời.

Nhiều người có lẽ vẫn ngỡ rằng, Phổ Nghi hẳn đã rất tiếc nuối những ngày tháng được ngồi trên ngai vàng. Tuy nhiên, trong cuốn tự truyện mang tên “Nửa đời trước của ta”, vị Hoàng đế này đã tiết lộ những sự thật khó tin về cuộc sống được coi là trong mơ của của người kế vị vương triều. Trong đó, thông tin về việc những năm tháng thiếu thời sống tại Tử Cấm Thành ông thường xuyên phải chịu cảnh đói bụng, chưa từng biết được cảm giác của một bữa no khiến nhiều người kinh ngạc.

Những ngày tháng đó được Hoàng đế Phổ Nghi kể lại trong cuốn tự truyện bằng lời lẽ đầy chua chát: “Mặc dù ta ngày ngày đều đói bụng, nhưng cũng chẳng có ai quan tâm. Ta nhớ có một hôm đi Trung Nam Hải, Thái hậu Long Dụ cho người cầm tới bánh bao để làm mồi cho cá. Ta nhất thời không kìm chế được, liền đem bánh bao nhét vào miệng mình mà ăn. Thế nhưng cái đói của ta chẳng những không làm cho Long Dụ thái hậu tỉnh ngộ mà còn khiến bà càng thêm quản lý nghiêm khắc”.

Dù sống trong nhung lụa nhưng tuổi thơ của Phổ Nghi chưa một lần được ăn no [Ảnh tư liệu]

“Bụng đói vơ quàng” có lẽ là đúng nhất để nói về câu chuyện trên của Phổ Nghi khi phải lớn lên với một cái bụng luôn trong tình trạng đói. Thậm chí ngay đến mồi cho cá cũng khiến ông không thể kìm lòng mà nuốt xuống.

Không chỉ dừng lại ở đó, vị Hoàng đế này còn tâm sự thêm: “Có một ngày, các vương phủ đưa tới cống phẩm cho Thái hậu, dừng ở Tây Trường, bị ta nhìn thấy. Ta dựa vào một loại bản năng, chạy thẳng tới chỗ chiếc hộp đựng thức ăn trong số đó, mở nắp ra nhìn một cái, trong hộp đựng đầy giò muối, ta vừa cầm lên một miếng liền vội cắn...”.

Cứ ngỡ lớn lên trong Hoàng cung đầy nhung lụa, Phổ Nghi sẽ không phải lo đến cái ăn, cái mặc, tuy nhiên, từ câu chuyện cắn vội miếng giò trong số cống phẩm đến ăn cả mồm cá có thể tưởng tượng thấy những ngày tháng tuổi thơ của Phổ Nghi không hề hạnh phúc như nhiều người tưởng tượng. Sống trong Tử Cấm Thành nhưng Phổ Nghi lúc nào cũng chưa được một bữa no, lúc nào cũng thèm khát đồ ăn.

Tại sao Hoàng đế phải bị đói?

Trên thực tế, Hoàng tộc nhà Thanh vốn có xuất thân là những người sống theo lỗi du mục, kiểu sống này đã chi phối rất nhiều tới tập quán cũng như quan niệm về ăn uống, dưỡng sinh của họ.

Trong suy nghĩ của những người thuộc Mãn tộc, ăn no chẳng bằng đói bụng. Theo đó, họ tin rằng để bụng đói sẽ giúp cơ thể thanh sạch, từ đó khiến cho thân thể ngày càng khỏe mạnh, ít bệnh tật. Quan niệm này được Hoàng tộc nhà Thanh gọi bằng cái tên “Dục nhi chi đạo”, nghĩa là cái đạo nuôi dưỡng con trẻ.

Vì vậy, hoàng thất nhà Thanh từ sớm đã hình thành một quy luật bất thành văn: Trẻ nhỏ không được ăn nhiều, thậm chí còn có khi cố ý bị bỏ đói. “Luật rừng” nói trên đến cuối thời nhà Thanh thì đã đạt đến trình độ cao nhất, mà Phổ Nghi với thuở thiếu thời chẳng có lấy một bữa no chính là minh chứng cho điều này.

Chỉ khi sống như một thường dân người ta mới thấy được nụ cười trên khuôn mặt Phổ Nghi.

Năm xưa, bản thân Phổ Nghi từng có một lần phải ăn hạt dẻ để chống đói, không ngờ lại bị Long Dụ Thái hậu phát hiện. Bà liền hạ lệnh hủy bỏ toàn bộ ngự thiện trong ngày, lấy cháo cho Hoàng đế dùng thay bữa chính, nhưng ngay tới lượng cháo cũng bị khống chế nghiêm khắc, tóm lại không được phép để nhà vua ăn no.

Không chỉ Phổ Nghi, người tiền nhiệm là Quang Tự đế cũng trải qua những năm tháng thiếu thời không lấy gì làm khá hơn. Quang Tự khi còn bé đã được Từ Hi dạy dỗ rất nghiêm, nhất là trên phương diện ăn uống. Từ năm nhà vua lên 10 tuổi, vì bữa chính không được ăn no nên chưa tới giờ cơm đã thấy đói, Quang Tự vì vậy mà thường xuyên tới phòng thái giám tìm bánh bao lót dạ.

Điều này có thể lý giải cho việc Hoàng cung vốn không thiếu sơn hào hải vị, tuy nhiên bản thân Hoàng đế và hoàng thất không thể ăn uống thỏa mái theo sở thích của mình. Các Hoàng tử luôn được quản lý một cách sát sao về ăn uống để bảo vệ sức khỏe.

Thế nhưng trên thực tế, Phổ Nghi cũng như nhiều hậu duệ khác trong Hoàng tộc Mãn Thanh lại không hề có được một cơ thể khỏe mạnh dù đã tuân thủ nguyên tắc nuôi dạy trên. Bằng chứng là sau nhiều năm lớn lên trong hoàng cung, Phổ Nghi khi trưởng thành vẫn luôn phải sống chung với căn bệnh dạ dày, mà nguyên nhân chủ yếu là những bữa ăn không đủ no từ khi còn nhỏ.

Không chỉ vậy, đa số các học giả hiện đại đều cho rằng, hầu hết các vị vua cuối thời nhà Thanh đều sở hữu thân thể yếu ớt vốn là do thói quen tiết chế ăn uống từ thuở thiếu thời. Đây rất có thể cũng là một trong những nguyên nhân trọng yếu khiến họ không chỉ mắc nhiều bệnh tật mà còn bị rút ngắn tuổi thọ.

Tuy nhiên, Hoàng đế Phổ Nghi lại có một tật xấu khó nói, đó là 7 tuổi rồi mà vẫn chưa cai sữa, trước bữa ăn đều cần bà vú cho bú sữa. Nhiều khi cung nữ trong cung dù nhìn không quen mắt nhưng cũng chẳng thể nói gì, chỉ đành lẳng lặng mà dung túng, chiều theo ý vua.

Bên cạnh đó, khi Phổ Nghi còn là một cậu bé, ông hầu như không có người bạn nào để chơi cùng, niềm vui duy nhất của ông khi ấy chính là được chơi đùa cùng người em trai Phổ Kiệt.

Hai anh em họ thường tận dụng những lúc không ai để ý để trốn ra ngoài chơi, đây có lẽ là khoảng thời gian đáng nhớ và đẹp đẽ duy nhất mà vua Phổ Nghi được trải qua trong nửa đầu cuộc đời của mình.

Trở thành Hoàng đế khi còn nhỏ, nhưng Phổ Nghi cũng chẳng được chỉ bảo, dạy dỗ cặn kẽ. Việc này khiến cho Phổ Nghi thiếu hiểu biết, không hiểu sự đời, lại cũng chẳng có người đáng tin cậy bên mình.

Một Phổ Nghi trưởng thành trong môi trường như vậy, đã khiến cho ông không có đủ cả sức khỏe, tinh thần có thể chịu đựng được những khó khăn, sóng gió ập đến với mình và triều đại nhà Thanh.

Tiểu Vũ

Theo Pháp luật 4 Phương

Trong suốt nhiều năm, Jin Yulan lang thang khắp các tiệm đồ cổ ở Bắc Kinh để tìm những món đồ quý báu mà ông cho là thuộc về dòng họ của mình. Ông là cháu trai Phổ Nghi, vị Hoàng đế Trung Hoa cuối cùng của chế độ phong kiến Trung Quốc.

"Tôi chưa bao giờ biết đến cuộc sống trong cung", ông Jin chia sẻ với South China Morning Post. "Tôi không biết người ta sống sung sướng thế nào hay ăn sơn hào hải vị ra sao nhưng tôi cảm nhận được sợi dây gắn kết giữa mình và tổ tiên. Mối liên hệ này sẽ không bao giờ mất đi".

Cha của ông Jin là anh em cùng cha khác mẹ với hoàng đế Phổ Nghi. Ông mất vào năm 2015 ở tuổi 96 và là người cuối cùng của thế hệ ông còn sống cho đến khi đó.

Ông Jin Yulan là cháu trai của Phổ Nghi, hoàng đế cuối cùng của nhà Thanh, Trung Quốc. Ảnh: AFP.

Cuộc đời chìm nổi của vị ấu vương

Phổ Nghi lên ngôi khi mới 2 tuổi vào năm 1908. 4 năm sau đó, vị ấu vương bị thuộc thoái vị. Nhà Thanh sụp đổ, chấm dứt hơn 2.000 năm tồn tại của chế độ quân chủ chuyên chế tại đất nước đông dân nhất thế giới.

Sau đó, Phổ Nghi được Nhật Bản đưa lên làm vua bù nhìn của Đế quốc Mãn Châu cho đến khi bị Hồng quân Liên Xô bắt năm 1945. Ông được cho hồi hương năm 1950 nhưng lại tiếp tục trải qua 10 năm trong trại cải tạo dưới sự giám sát của chính quyền Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa.

Khi Phổ Nghi được thả vào năm 1959, gia tộc Ái Tân Giác La đã tổ chức tiệc mừng linh đình. Theo lời Jin Yulan, đó là "bữa tiệc đoàn viên lớn nhất kể từ khi nhà Thanh sụp đổ".

"Phổ Nghi nắm lấy tay tôi, ông rất thân thiện. Đó lần đầu tiên tôi nhìn thấy ông ấy", Jin kể. "Ông mặc đúng bộ đồ từng mặc trong tù. Thứ duy nhất ông bỏ đi chính là số hiệu phạm nhân".

Sau đó, Phổ Nghi sống ở Bắc Kinh, làm việc cho vườn thực vật thành phố. Ông mất vào năm 1967 vì bệnh ung thư. Thi hài ông được hỏa táng thay vì mai táng như tổ tiên.

Chân dung hoàng đế Phổ Nghi. Ảnh: Corbis.

"Chúng tôi nói chuyện rất thoải mái. Tôi xem ông ấy là một người bình thường hơn là một vị hoàng đế", Jin đề cập đến cuộc đời đầy biến động của vị vua. "Ngày trước, người ta phải 'khấu đầu' trước ông".

Theo chuyên gia Wang Qingxiang thuộc Viện Khoa học xã hội Cát Lâm, Trung Quốc, những tài liệu chính thức mà nước này có được về hoàng đế Phổ nghi cho thấy vị vua "phạm phải một số sai lầm", tuy nhiên cuộc sống sau khi ra tù của ông không có gì đáng chê trách.

Ông Wang là tác giả của 60 cuốn sách về nhà Thanh cũng như vị hoàng đế cuối cùng của Trung Quốc. Ông cũng cho hay đề tài này trở nên nhạy cảm trong những năm qua khi sách của ông phải mất 4 tháng mới được duyệt phát hành, không giống như trước đây.

30 năm không vào Tử Cấm Thành

Sinh năm 1948, ông Jin lớn lên trong hoàn cảnh đối lập với gốc gác quý tộc của mình. Trong thời kỳ Cách mạng Văn hóa, ông bị đưa đi "cải tạo" tại vùng nông thôn xa xôi và ở đó suốt 20 năm mới được phép quay về căn nhà ở Bắc Kinh.

"Hồng Vệ Binh lục soát nhà tôi và tịch thu các món đồ", ông kể. "Họ lấy đi 90% tài sản của gia đình".

Ông Jin đã bắt đầu sưu tầm cổ vật từ khi còn trẻ. Ông lùng sục mọi khu chợ đồ cổ và thường xuyên tìm được những món đồ mà ông nghĩ có thể ông bà mình đã sử dụng.

Điện Thái Hòa trong Tử Cấm Thành Bắc Kinh, Trung Quốc. Ảnh: Wikimedia Commons.

Một trong những món đồ được ông giới thiệu trong triển lãm mới đây là chiếc kính vạn hoa của thân phụ vua Phổ Nghi. Đây là món quà mà hoàng đế Wilhelm II của Đức tặng Thuần Thân Vương Tải Phong vào năm 1901.

Ông Jin đã chơi với chiếc kính vạn hoa này từ nhỏ. Khi bị đưa đi cải tạo, ông đã tháo nó ra thành từng phần, cho vào bọc và tìm cách giấu không để Hồng Vệ Binh phát hiện.

Jin nói ông đã không bước chân vào Tử Cấm Thành, nơi ông bà mình từng sinh sống, trong suốt 30 năm vì cho rằng nó "không đáng để mua vé tham quan". Tử Cấm Thành hay Cố Cung, cung điện hai triều Minh - Thanh, được UNESCO công nhận là di sản văn hóa thế giới vào năm 1987.

Tuy nhiên, trải qua thời gian, ông Jin nhận ra người ta ngày càng quan tâm về lịch sử nhà Thanh. "Triều đại đã chết nhưng chúng ta có thể nhìn nó từ một góc độ khách quan và tôi nghĩ đa số cảm thấy hứng thú và muốn tìm hiểu về cuộc sống trong cung cấm".

Jin Yulan nói ông không luyến tiếc quá khứ vì sự cáo chung của triều đại là tất yếu. "Đó là lúc nó phải ra đi".