Ngôn ngữ CSDL gồm 2 thành phần ngôn ngữ

Tóm tắt nội dung tài liệu

1. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu CHƯƠNG 4. NGÔN NGỮ CƠ SỞ DỮ LIỆU Mục đích - Trình bày ngôn ngữ cơ sở dữ liệu SQL, các thành phần cơ bản của của nó. Yêu cầu - Vận dụng được quá trình "dịch" từ câu vấn tin trong ngôn ngữ tự nhiên sang ngôn ngữ SQL và ngược lại. - Nắm vững ngôn ngữ thao tác và định nghĩa dữ liệu và khai báo một số ràng buộc toàn vẹn cơ bản trên SQL. - Ngôn ngữ điều khiển dữ liệu. Mỗi hệ quản trị CSDL đều phải có ngôn ngữ giao tiếp giữa người sử dụng với cơ sở dữ liệu. Ngôn ngữ giao tiếp CSDL gồm các loại sau: Ngôn ngữ định nghĩa dữ liệu (Data Definition Language –DDL): Cho phép khai báo cấu trúc các bảng của CSDL, khai báo các mối liên hệ của dữ liệu (relatíonship) và các quy tắc áp đặt lên các dữ liệu đó. Ngôn ngữ thao tác dữ liệu (Data Manipullation Language- DML) cho phép người sử dụng có thể thêm (insert), xoá (delete), sửa (update) dữ liệu trong CSDL. Ngôn ngữ truy vấn dữ liệu (hay ngôn ngữ hỏi đáp có cấu trúc(Structured Query Language-SQL)): Cho phép người sử dụng khai thác CSDL để truy vấn các thông tin cần thiết trong CSDL. Ngôn ngữ điều khiển dữ liệu (Data Control Language- DCL): Cho phép những người quản trị hệ thống thay đổi cấu trúc của các bảng dữ liệu, khai báo bảo mật thông tin và cấp quyền khai thác CSDL cho người sử dụng. Những năm 1975-1976, IBM lần đầu tiên đưa ra hệ quản trị CSDL kiểu quan hệ mang tên SYSTEM–R với ngôn ngữ giao tiếp CSDL là SEQUEL (Structured English Query Language). Năm 1976 ngôn ngữ SEQUEL được cải tiến thành SEQUEL-2, khoảng năm 1978-1979 SEQUEL-2 được cải tiến và đổi tên thành ngôn ngữ truy vấn có cấu trúc (Structured Query Language). Cuối năm 1979 hệ quản trị CSDL được cải tiến thành SYSTEM-R*. Năm 1986 Viện tiêu chuẩn quốc gia Mỹ (American National Standards Institute –ANSI) đã công nhận và chuẩn hoá ngôn ngữ SQL và sau đó tổ chức tiêu chuẩn thế giới (International Standards Organization -ISO) cũng đã công nhân ngôn ngữ này. Đó là chuẩn SQL-86. tới này SQL đã qua 3 lần chuẩn hoá (1989,1992,1996) để mở rộng các phép toán và tăng cường khả năng bảo mật và tính toàn vẹn dữ liệu. Một số phần trong chương này được trích dẫn từ tài liệu [Phong]. 4.1. Sơ lược về SQL. SQL, viết tắt của Structured Query Language (ngôn ngữ hỏi có cấu trúc) là một hệ thống ngôn ngữ bao gồm tập các câu lệnh sử dụng để tương tác với cơ sở dữ liệu quan hệ. SQL được sử dụng để điều khiển tất cả các chức năng mà một hệ quản trị cơ sở dữ liệu cung cấp cho người dùng bao gồm: 1 • Định nghĩa dữ liệu: SQL cung cấp khả năng định nghĩa các cơ sở dữ liệu, các cấu trúc lưu trữ và tổ chức dữ liệu cũng như mối quan hệ giữa NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 1
2. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu các thành phần dữ liệu. 2 • Truy xuất và thao tác dữ liệu: Với SQL, người dùng có thể dễ dàng thực hiện các thao tác truy xuất, bổ sung, cập nhật và loại bỏ dữ liệu trong các cơ sở dữ liệu. 3 • Điều khiển truy cập: SQL có thể được sử dụng để cấp phát và kiểm soát các thao tác của người sử dụng trên dữ liệu, đảm bảo sự an toàn cho cơ sở dữ liệu 4 • Đảm bảo toàn vẹn dữ liệu: SQL định nghĩa các ràng buộc toàn vẹn trong cơ sở dữ liệu nhờ đó đảm bảo tính hợp lệ và chính xác của dữ liệu trước các thao tác cập nhật cũng như các lỗi của hệ thống. Mặc dù SQL không phải là một ngôn ngữ lập trình như C, C++, Java,... song các câu lệnh mà SQL cung cấp có thể được nhúng vào trong các ngôn ngữ lập trình nhằm xây dựng các ứng dụng tương tác với cơ sở dữ liệu. Khác với các ngôn ngữ lập trình quen thuộc như C, C++, Java,... SQL là ngôn ngữ có tính khai báo. Với SQL, người dùng chỉ cần mô tả các yêu cầu cần phải thực hiện trên cơ sở dữ liệu mà không cần phải chỉ ra cách thức thực hiện các yêu cầu như thế nào. Chính vì vậy, SQL là ngôn ngữ dễ tiếp cận và dễ sử dụng. Bản thân SQL không phải là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu, nó không thể tồn tại độc lập. SQL thực sự là một phần của hệ quản trị cơ sở dữ liệu, nó xuất hiện trong các hệ quản trị cơ sở dữ liệu với vai trò ngôn ngữ và là công cụ giao tiếp giữa người sử dụng và hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Trong hầu hết các hệ quản trị cơ sở dữ liệu quan hệ, SQL có những vai trò như sau: 1 • SQL là ngôn ngữ hỏi có tính tương tác: Người sử dụng có thể dễ dàng thông qua các trình tiện ích để gởi các yêu cầu dưới dạng các câu lệnh SQL đến cơ sở dữ liệu và nhận kết quả trả về từ cơ sở dữ liệu 2 • SQL là ngôn ngữ lập trình cơ sở dữ liệu: Các lập trình viên có thể nhúng các câu lệnh SQL vào trong các ngôn ngữ lập trình để xây dựng nên các chương trình ứng dụng giao tiếp với cơ sở dữ liệu 3 • SQL là ngôn ngữ quản trị cơ sở dữ liệu: Thông qua SQL, người quản trị cơ sở dữ liệu có thể quản lý được cơ sở dữ liệu, định nghĩa các cấu trúc lưu trữ dữ liệu, điều khiển truy cập cơ sở dữ liệu,... 4 • SQL là ngôn ngữ cho các hệ thống khách/chủ (client/server): Trong các hệ thống cơ sở dữ liệu khách/chủ, SQL được sử dụng như là công cụ để giao tiếp giữa các trình ứng dụng phía máy khách với máy chủ cơ sở dữ liệu. 5 • SQL là ngôn ngữ truy cập dữ liệu trên Internet: Cho đến nay, hầu hết các máy chủ Web cũng như các máy chủ trên Internet sử dụng SQL với vai trò là ngôn ngữ để tương tác với dữ liệu trong các cơ sở dữ liệu. 6 • SQL là ngôn ngữ cơ sở dữ liệu phân tán: Đối với các hệ quản trị cơ sở dữ liệu phân tán, mỗi một hệ thống sử dụng SQL để giao tiếp với các hệ thống khác trên mạng, gởi và nhận các yêu cầu truy xuất dữ liệu với nhau. 7 • SQL là ngôn ngữ sử dụng cho các cổng giao tiếp cơ sở dữ liệu: NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 2
3. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu Trong một hệ thống mạng máy tính với nhiều hệ quản trị cơ sở dữ liệu khác nhau, SQL thường được sử dụng như là một chuẩn ngôn ngữ để giao tiếp giữa các hệ quản trị cơ sở dữ liệu. Trong chương này các thuật ngữ trong CSDL quan hệ như quan hệ, thuộc tính, bộ được thay thế bằng các thuật ngữ như bảng, cột, bản ghi hoặc hàng tương ứng. Các ví dụ trong chương được dựa trên cơ sở dữ liệu mẫu được mô tả dưới đây, về quản lý sinh viên và điểm thi của sinh viên trong một trường đại học. Cơ sở dữ liệu bao gồm các bảng sau đây: • Bảng KHOA lưu trữ dữ liệu về các khoa hiện có ở trong trường. • Bảng LOP bao gồm dữ liệu về các lớp trong trường. • Bảng SINHVIEN được sử dụng để lưu trữ dữ liệu về các sinh viên trong trường. • Bảng MONHOC bao gồm các môn học (học phần) được giảng dạy trong trường • Bảng DIEMTHI với dữ liệu cho biết điểm thi kết thúc môn học của các sinh viên. Mối quan hệ giữa các bảng được thể hiện qua sơ đồ dưới đây Các bảng trong cơ sở dữ liệu, mối quan hệ giữa chúng và một số ràng buộc được cài đặt như sau: CREATE TABLE khoa ( makhoa NVARCHAR(5) NOT NULL CONSTRAINT pk_khoa PRIMARY KEY, tenkhoa NVARCHAR(50) NOT NULL , dienthoai NVARCHAR(15) NULL ) CREATE TABLE lop ( malop NVARCHAR(10) NOT NULL CONSTRAINT pk_lop PRIMARY KEY, tenlop NVARCHAR(30) NULL , khoa SMALLINT NULL , NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 3
4. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu hedaotao NVARCHAR(25) NULL , namnhaphoc INT NULL , siso INT NULL , makhoa NVARCHAR(5) NULL ) CREATE TABLE sinhvien ( masv NVARCHAR(10) NOT NULL CONSTRAINT pk_sinhvien PRIMARY KEY, hodem NVARCHAR(25) NOT NULL , ten NVARCHAR(10) NOT NULL , ngaysinh SMALLDATETIME NULL , gioitinh BIT NULL , noisinh NVARCHAR(100) NULL , malop NVARCHAR(10) NULL ) CREATE TABLE monhoc ( mamonhoc NVARCHAR(10) NOT NULL CONSTRAINT pk_monhoc PRIMARY KEY, tenmonhoc NVARCHAR(50) NOT NULL , sodvht SMALLINT NOT NULL ) CREATE TABLE diemthi k( mamonhoc NVARCHAR(10) NOT NULL , masv NVARCHAR(10) NOT NULL , diemlan1 NUMERIC(5, 2) NULL , diemlan2 NUMERIC(5, 2) NULL, CONSTRAINT pk_diemthi PRIMARY KEY(mamonhoc,masv) ) ALTER TABLE lop ADD CONSTRAINT fk_lop_khoa FOREIGN KEY(makhoa) REFERENCES khoa(makhoa) ON DELETE CASCADE ON UPDATE CASCADE ALTER TABLE sinhvien ADD CONSTRAINT fk_sinhvien_lop FOREIGN KEY (malop) REFERENCES lop(malop) ON DELETE CASCADE ON UPDATE CASCADE ALTER TABLE diemthi ADD CONSTRAINT fk_diemthi_monhoc FOREIGN KEY (mamonhoc) NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 4
5. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu REFERENCES monhoc(mamonhoc) ON DELETE CASCADE ON UPDATE CASCADE, CONSTRAINT fk_diemthi_sinhvien FOREIGN KEY (masv) REFERENCES sinhvien(masv) ON DELETE CASCADE ON UPDATE CASCADE ALTER TABLE monhoc ADD CONSTRAINT chk_monhoc_sodht CHECK(sodvht>0 and sodvht=0 and diemlan1=0 and diemlan2
6. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu [INTO tên_bảng_mới] FROM danh_sách_bảng/khung_nhìn [WHERE điều_kiện] [GROUP BY danh_sách_cột] [HAVING điều_kiện] [ORDER BY cột_sắp_xếp] [COMPUTE danh_sách_hàm_gộp [BY danh_sách_cột]] Điều cần lưu ý đầu tiên đối với câu lệnh này là các thành phần trong câu lệnh SELECT nếu được sử dụng phải tuân theo đúng thứ tự như trong cú pháp. Nếu không, câu lệnh sẽ được xem là không hợp lệ. Câu lệnh SELECT được sử dụng để tác động lên các bảng dữ liệu và kết quả của câu lệnh cũng được hiển thị dưới dạng bảng, tức là một tập hợp các dòng và các cột (ngoại trừ trường hợp sử dụng câu lệnh SELECT với mệnh đề COMPUTE). 4.2.1.1 Mệnh đề FROM Mệnh đề FROM trong câu lệnh SELECT được sử dung nhằm chỉ định các bảng và khung nhìn cần truy xuất dữ liệu. Sau FROM là danh sách tên của các bảng và khung nhìn tham gia vào truy vấn, tên của các bảng và khung nhìn được phân cách nhau bởi dấu phẩy. Ví dụ 4.2.1: Kết quả của câu lệnh sau đây cho biết mã lớp, tên lớp và hệ đào tạo của các lớp hiện có. SELECT malop,tenlop,hedaotao FROM lop 4.2.1.2 Danh sách chọn trong câu lệnh SELECT Danh sách chọn trong câu lệnh SELECT được sử dụng để chỉ định các trường, các biểu thức cần hiển thị trong các cột của kết quả truy vấn. Các trường, các biểu thức được chỉ định ngay sau từ khoá SELECT và phân cách nhau bởi dấu phẩy. Sử dụng danh sách chọn trong câu lệnh SELECT bao gồm các trường hợp sau: a. Chọn tất cả các cột trong bảng Khi cần hiển thị tất cả các trường trong các bảng, ta sử dụng ký tự * trong danh sách chọn thay vì phải liệt kê danh sách tất cả các cột. Trong trường hợp NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 6
7. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu này, các cột được hiển thị trong kết quả truy vấn sẽ tuân theo thứ tự mà chúng đã được tạo ra khi bảng được định nghĩa. Ví dụ 4.2.2: Câu lệnh SELECT * FROM lop cho kết quả như sau: b. Tên cột trong danh sách chọn Trong trường hợp cần chỉ định cụ thể các cột cần hiển thị trong kết quả truy vấn, ta chỉ định danh sách các tên cột trong danh sách chọn. Thứ tự của các cột trong kết quả truy vấn tuân theo thứ tự của các trường trong danh sách chọn. Ví dụ 4.2.3: Câu lệnh SELECT malop,tenlop,namnhaphoc,khoa FROM lop Cho biết mã lớp, tên lớp, năm nhập học và khoá của các lớp và có kết quả như sau: Lưu ý: Nếu truy vấn được thực hiện trên nhiều bảng/khung nhìn và trong các bảng/khung nhìn có các trường trùng tên thì tên của những trường này nếu xuất hiện trong danh sách chọn phải được viết dưới dạng: tên_bảng.tên_trường Ví dụ 4.2.4: SELECT malop, tenlop, lop.makhoa, tenkhoa FROM lop, khoa WHERE lop.malop = khoa.makhoa NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 7
8. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu c. Thay đổi tiêu đề các cột Trong kết quả truy vấn, tiêu đề của các cột mặc định sẽ là tên của các trường tương ứng trong bảng. Tuy nhiên, để các tiêu đề trở nên thân thiện hơn, ta có thể đổi tên các tiêu đề của các cột. Để đặt tiêu đề cho một cột nào đó, ta sử dụng cách viết: tiêu_đề_cột = tên_trường hoặc tên_trường AS tiêu_đề_cột hoặc tên_trường tiêu_đề_cột Ví dụ 4.2.5: Câu lệnh dưới đây: SELECT 'Mã lớp'= malop,tenlop 'Tên lớp',khoa AS 'Khoá' FROM lop Cho biết mã lớp, tên lớp và khoá học của các lớp trong trường. Kết quả của câu lệnh như sau: d. Sử dụng cấu trúc CASE trong danh sách chọn Cấu trúc CASE được sử dụng trong danh sách chọn nhằm thay đổi kết quả của truy vấn tuỳ thuộc vào các trường hợp khác nhau. Cấu trúc này có cú pháp như sau: CASE biểu_thức WHEN biểu_thức_kiểm_tra THEN kết_quả [ ... ] [ELSE kết_quả_của_else] END hoặc: CASE WHEN điều_kiện THEN kết_quả [ ... ] [ELSE kết_quả_của_else] END Ví dụ 4.2.6: Để hiển thị mã, họ tên và giới tính (nam hoặc nữ) của các sinh viên, ta sử dụng câu lệnh. SELECT masv,hodem,ten, CASE gioitinh NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 8
9. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu WHEN 1 THEN 'Nam' ELSE 'Nữ' END AS gioitinh FROM sinhvien hoặc: SELECT masv,hodem,ten, CASE WHEN gioitinh=1 THEN 'Nam' ELSE 'Nữ' END AS gioitinh FROM sinhvien Kết quả của hai câu lệnh trên đều có dạng như sau e. Hằng và biểu thức trong danh sách chọn Ngoài danh sách trường, trong danh sách chọn của câu lệnh SELECT còn có thể sử dụng các biểu thức. Mỗi một biểu thức trong danh sách chọn trở thành một cột trong kết quả truy vấn. Ví dụ 4.2.7: câu lệnh dưới đây cho biết tên và số tiết của các môn học SELECT tenmonhoc,sodvht*15 AS sotiet FROM monhoc NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 9
10. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu f. Loại bỏ các dòng dữ liệu trùng nhau trong kết quả truy vấn Trong kết quả của truy vấn có thể xuất hiện các dòng dữ liệu trùng nhau. Để loại bỏ bớt các dòng này, ta chỉ định thêm từ khóa DISTINCT ngay sau từ khoá SELECT. Ví dụ 4.2.8: SELECT DISTINCT khoa FROM lop 4.2.1.3 Chỉ định điều kiện truy vấn dữ liệu Mệnh đề WHERE trong câu lệnh SELECT được sử dụng nhằm xác định các điều kiện đối với việc truy xuất dữ liệu. Sau mệnh đề WHERE là một biểu thức logic và chỉ những dòng dữ liệu nào thoả mãn điều kiện được chỉ định mới được hiển thị trong kết quả truy vấn. Ví dụ 4.2.9: Câu lệnh dưới đây hiển thị danh sách các môn học có số đơn vị học trình lớn hơn 3 SELECT * FROM monhoc WHERE sodvht>3 Kết quả của câu lệnh này như sau: Trong mệnh đề WHERE thường sử dụng:  • Các toán tử kết hợp điều kiện (AND, OR)  • Các toán tử so sánh  • Kiểm tra giới hạn của dữ liệu (BETWEEN/ NOT BETWEEN)  • Danh sách  • Kiểm tra khuôn dạng dữ liệu.  • Các giá trị NULL b. Kiểm tra giới hạn của dữ liệu Ví dụ 4.2.10: Câu lệnh dưới đây cho biết họ tên và tuổi của các sinh viên có NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 10
11. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu tên là Bình và có tuổi nằm trong khoảng từ 20 đến 22 SELECT hodem,ten,year(getdate())-year(ngaysinh)AS tuoi FROM sinhvien WHERE ten='Bình' AND YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh) BETWEEN 20 AND 22 c. Danh sách (IN và NOT IN) Từ khoá IN được sử dụng khi ta cần chỉ định điều kiện tìm kiếm dữ liệu cho câu lệnh SELECT là một danh sách các giá trị. Sau IN (hoặc NOT IN) có thể là một danh sách các giá trị hoặc là một câu lệnh SELECT khác. Ví dụ 4.2.11: Để biết danh sách các môn học có số đơn vị học trình là 2, 4 hoặc 5. Ta có thể sử dụng câu lệnh. SELECT * FROM monhoc WHERE sodvht IN (2,4,5) d. Toán tử LIKE và các ký tự đại diện Ví dụ 4.2.12: Câu lệnh dưới đây SELECT hodem,ten FROM sinhvien WHERE hodem LIKE 'Lê%' Cho biết họ tên của các sinh viên có họ là Lê và có kết quả như sau Câu lệnh: SELECT hodem,ten FROM sinhvien WHERE hodem LIKE 'Lê%' AND ten LIKE '[AB]%' Có kết quả là: e. Giá trị NULL Dữ liệu trong một cột cho phép NULL sẽ nhận giá trị NULL trong các trường hợp sau:  • Nếu không có dữ liệu được nhập cho cột và không có mặc NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 11
12. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu định cho cột hay kiểu dữ liệu trên cột đó.  • Người sử dụng trực tiếp đưa giá trị NULL vào cho cột đó.  • Một cột có kiểu dữ liệu là kiểu số sẽ chứa giá trị NULL nếu giá trị được chỉ định gây tràn số. Trong mệnh đề WHERE, để kiểm tra giá trị của một cột có giá trị NULL hay không, ta sử dụng cách viết: WHERE tên_cột IS NULL hoặc: WHERE tên_cột IS NOT NULL 4.2.1.4 Tạo mới bảng dữ liệu từ kết quả của câu lệnh SELECT Câu lệnh SELECT ... INTO có tác dụng tạo một bảng mới có cấu trúc và dữ liệu được xác định từ kết quả của truy vấn. Bảng mới được tạo ra sẽ có số cột bằng số cột được chỉ định trong danh sách chọn và số dòng sẽ là số dòng kết quả của truy vấn Ví dụ 4.2.13: Câu lệnh dưới đây truy vấn dữ liệu từ bảng SINHVIEN và tạo một bảng TUOISV bao gồm các trường HODEM, TEN và TUOI SELECT hodem,ten,YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh) AS tuoi INTO tuoisv FROM sinhvien Lưu ý: Nếu trong danh sách chọn có các biểu thức thì những biểu thức này phải được đặt tiêu đề. 4.2.1.5. Sắp xếp kết quả truy vấn Mặc định, các dòng dữ liệu trong kết quả của câu truy vấn tuân theo thứ tự của chúng trong bảng dữ liệu hoặc được sắp xếp theo chỉ mục (nếu trên bảng có chỉ mục). Trong trường hợp muốn dữ liệu được sắp xếp theo chiều tăng hoặc giảm của giá trị của một hoặc nhiều trường, ta sử dụng thêm mệnh đề ORDER BY trong câu lệnh SELECT; Sau ORDER BY là danh sách các cột cần sắp xếp (tối đa là 16 cột). Dữ liệu được sắp xếp có thể theo chiều tăng (ASC) hoặc giảm (DESC), mặc định là sắp xếp theo chiều tăng. Ví dụ 4.2.14: Câu lệnh dưới đây hiển thị danh sách các môn học và sắp xếp theo chiều giảm dần của số đơn vị học trình. SELECT * FROM monhoc ORDER BY sodvht DESC NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 12
13. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu Nếu sau ORDER BY có nhiều cột thì việc sắp xếp dữ liệu sẽ được ưu tiên theo thứ tự từ trái qua phải. Ví dụ 4.2.15: Câu lệnh SELECT hodem,ten,gioitinh, YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh) AS tuoi FROM sinhvien WHERE ten='Bình' ORDER BY gioitinh,tuoi có kết quả là: Thay vì chỉ định tên cột sau ORDER BY, ta có thể chỉ định số thứ tự của cột cần được sắp xếp. Câu lệnh ở ví dụ trên có thể được viết lại như sau: SELECT hodem,ten,gioitinh,YEAR(GETDATE())- YEAR(ngaysinh) AS tuoi FROM sinhvien WHERE ten='Bình' ORDER BY 3, 4 4.2.1.6. Phép hợp Phép hợp được sử dụng trong trường hợp ta cần gộp kết quả của hai hay nhiều truy vấn thành một tập kết quả duy nhất. SQL cung cấp toán tử UNION để thực hiện phép hợp. Cú pháp như sau: Câu_lệnh_1 UNION [ALL] Câu_lệnh_2 [UNION [ALL] Câu_lệnh_3] ... [UNION [ALL] Câu_lệnh_n] NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 13
14. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu [ORDER BY cột_sắp_xếp] [COMPUTE danh_sách_hàm_gộp [BY danh_sách_cột]] Trong đó Câu_lệnh_1 có dạng SELECT danh_sách_cột [INTO tên_bảng_mới] [FROM danh_sách_bảng|khung_nhìn] [WHERE điều_kiện] [GROUP BY danh_sách_cột] [HAVING điều_kiện] và Câu_lệnh_i (i = 2,..,n) có dạng SELECT danh_sách_cột [FROM danh_sách_bảng|khung_nhìn] [WHERE điều_kiện] [GROUP BY danh_sách_cột] [HAVING điều_kiện] Ví dụ 2.16: Giả sử ta có hai bảng Table1 và Table2 lần lượt như sau: câu lệnh SELECT A,B FROM Table1 UNION SELECT D,E FROM table2 Cho kết quả như sau: Mặc định, nếu trong các truy vấn thành phần của phép hợp xuất hiện những dòng dữ liệu giống nhau thì trong kết quả truy vấn chỉ giữ lại một dòng. Nếu muốn giữ lại các dòng này, ta phải sử dụng thêm từ khoá ALL trong truy vấn thành phần. Ví dụ 4.2.17: Câu lệnh NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 14
15. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu SELECT A,B FROM Table1 UNION ALL SELECT D,E FROM table2 Cho kết quả như sau Khi sử dụng toán tử UNION để thực hiện phép hợp, ta cần chú ý các nguyên tắc sau:  • Danh sách cột trong các truy vấn thành phần phải có cùng số lượng.  • Các cột tương ứng trong tất cả các bảng, hoặc tập con bất kỳ các cột được sử dụng trong bản thân mỗi truy vấn thành phần phải cùng kiểu dữ liệu.  • Các cột tương ứng trong bản thân từng truy vấn thành phần của một câu lệnh UNION phải xuất hiện theo thứ tự như nhau. Nguyên nhân là do phép hợp so sánh các cột từng cột một theo thứ tự được cho trong mỗi truy vấn.  • Khi các kiểu dữ liệu khác nhau được kết hợp với nhau trong câu lệnh UNION, chúng sẽ được chuyển sang kiểu dữ liệu cao hơn (nếu có thể được).  • Tiêu đề cột trong kết quả của phép hợp sẽ là tiêu đề cột được chỉ định trong truy vấn đầu tiên.  • Truy vấn thành phần đầu tiên có thể có INTO để tạo mới một bảng từ kết quả của chính phép hợp.  • Mệnh đề ORDER BY và COMPUTE dùng để sắp xếp kết quả truy vấn hoặc tính toán các giá trị thống kê chỉ được sử dụng ở cuối câu lệnh UNION. Chúng không được sử dụng ở trong bất kỳ truy vấn thành phần nào.  • Mệnh đề GROUP BY và HAVING chỉ có thể được sử dụng trong bản thân từng truy vấn thành phần. Chúng không được phép sử dụng để tác động lên kết quả chung của phép hợp.  • Phép toán UNION có thể được sử dụng bên trong câu lệnh INSERT.  • Phép toán UNION không được sử dụng trong câu lệnh CREATE VIEW. 4.2.1.7. Phép nối Khi cần thực hiện một yêu cầu truy vấn dữ liệu từ hai hay nhiều bảng, ta NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 15
16. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu phải sử dụng đến phép nối. Một câu lệnh nối kết hợp các dòng dữ liệu trong các bảng khác nhau lại theo một hoặc nhiều điều kiện nào đó và hiển thị chúng trong kết quả truy vấn. Ví dụ 4.2.18: Xét hai bảng Khoa và Lop nói ở đầu chương, giả sử ta cần biết mã lớp và tên lớp của các lớp thuộc Khoa Tin, ta phải làm như sau: - • Chọn ra dòng trong bảng KHOA có tên khoa là Khoa Tin, từ đó xác định được mã khoa (MAKHOA) là DHT02. - • Tìm kiếm trong bảng LOP những dòng có giá trị trường MAKHOA là DHT02 (tức là bằng MAKHOA tương ứng trong bảng KHOA) và đưa những dòng này vào kết quả truy vấn Như vậy, để thực hiện được yêu cầu truy vấn dữ liệu trên, ta phải thực hiện phép nối giữa hai bảng KHOA và LOP với điều kiện nối là MAKHOA của KHOA bằng với MAKHOA của LOP. Câu lệnh sẽ được viết như sau: SELECT malop,tenlop FROM khoa,lop WHERE khoa.makhoa = lop.makhoa AND tenkhoa='Khoa Tin' Một câu lệnh nối cũng được bắt đầu với từ khóa SELECT. Các cột được chỉ định tên sau từ khoá SELECT là các cột được hiển thị trong kết quả truy vấn. Việc sử dụng tên các cột trong danh sách chọn có thể là: • Tên của một số cột nào đó trong các bảng có tham gia vào truy vấn. Nếu tên cột trong các bảng trùng tên nhau thì tên cột phải được viết dưới dạng tên_bảng.tên_cột • Dấu sao (*) được sử dụng trong danh sách chọn khi cần hiển thị tất cả các cột của các bảng tham gia truy vấn. • Trong trường hợp cần hiển thị tất cả các cột của một bảng nào đó, ta sử dụng cách viết: tên_bảng.* Ví dụ 4.2.19: Câu lệnh dưới đây hiển thị danh sách các sinh viên với các thông tin: mã sinh viên, họ và tên, mã lớp, tên lớp và tên khoa SELECT masv,hodem,ten,sinhvien.malop,tenlop,tenkhoa FROM sinhvien,lop,khoa WHERE sinhvien.malop=lop.malop AND lop.makhoa = khoa.makhoa Trong câu lệnh trên, các bảng tham gia vào truy vấn bao gồm SINHVIEN, LOP và KHOA. Điều kiện để thực hiện phép nối giữa các bảng bao gồm hai điều kiện: sinhvien.malop = lop.malop và lop.malop = khoa.malop. 4.2.2. Các loại phép nối 4.2.2.1. Phép nối bằng và phép nối tự nhiên Một phép nối bằng (equi-join) là một phép nối trong đó giá trị của các cột được sử dụng để nối được so sánh với nhau dựa trên tiêu chuẩn bằng và tất cả các cột trong các bảng tham gia nối đều được đưa ra trong kết quả. Ví dụ 4.2.20: Câu lệnh dưới đây thực hiện phép nối bằng giữa hai bảng LOP NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 16
17. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu và KHOA SELECT * FROM lop,khoa WHERE lop.makhoa=khoa.makhoa Một dạng đặc biệt của phép nối bằng được sử dụng nhiều là phép nối tự nhiên (natural-join). Trong phép nối tự nhiên, điều kiện nối giữa hai bảng chính là điều kiện bằng giữa khoá ngoài và khoá chính của hai bảng; Và trong danh sách chọn của câu lệnh chỉ giữ lại một cột trong hai cột tham gia vào điều kiện của phép nối Ví dụ 4.2.21: Để thực hiện phép nối tự nhiên, câu lệnh trong ví dụ 2.25 được viết lại như sau SELECT malop,tenlop,khoa,hedaotao,namnhaphoc, siso,lop.makhoa,tenkhoa,dienthoai FROM lop,khoa WHERE lop.makhoa=khoa.makhoa hoặc viết dưới dạng ngắn gọn hơn: SELECT lop.*,tenkhoa,dienthoai FROM lop,khoa WHERE lop.makhoa=khoa.makhoa 4.2.2.2. Phép tự nối và các bí danh Ví dụ 4.2.22: Để biết được họ tên và ngày sinh của các sinh viên có cùng ngày sinh với sinh viên Trần Thị Kim Anh, ta phải thực hiện phép tự nối ngay trên chính bảng sinhvien. Trong câu lệnh nối, bảng sinhvien xuất hiện trong mệnh đề FROM với bí danh là a và b. Bảng sinhvien với bí danh là a sử dụng để chọn ra sinh viên có họ tên là Trần Thị Kim Anh và bảng sinhvien với bí danh là b sử dụng để xác định các sinh viên trùng ngày sinh với sinh viên Trần Thị Kim Anh. Câu lệnh được viết như sau: SELECT b.hodem,b.ten,b.ngaysinh FROM sinhvien a, sinhvien b WHERE a.hodem='Trần Thị Kim' AND a.ten='Anh' AND a.ngaysinh=b.ngaysinh AND a.masvb.masv SQL đưa ra một cách khác để biểu diễn cho phép nối, trong cách biểu diễn này, điều kiện của phép nối không được chỉ định trong mệnh đề WHERE mà được chỉ định ngay trong mệnh đề FROM của câu lệnh. Cách sử dụng phép nối này cho phép ta biểu diễn phép nối cũng như điều kiện nối được rõ ràng, đặc biệt là trong trường hợp phép nối được thực hiện trên ba bảng trở lên. 4.2.2.3. Phép nối trong Điều kiện để thực hiện phép nối trong được chỉ định trong mệnh đề FROM theo cú pháp như sau: tên_bảng_1 [INNER] JOIN tên_bảng_2 ON điều_kiện_nối Ví dụ 4.2.23: Để hiển thị họ tên và ngày sinh của các sinh viên lớp Tin K24, thay vì sử dụng câu lệnh: SELECT hodem,ten,ngaysinh NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 17
18. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu FROM sinhvien,lop WHERE tenlop='Tin K24' AND sinhvien.malop=lop.malop ta có thể sử dụng câu lệnh như sau: SELECT hodem,ten,ngaysinh FROM sinhvien INNER JOIN lop ON sinhvien.malop=lop.malop WHERE tenlop='Tin K24' 4.2.2.4. Phép nối ngoài SQL cung cấp các phép nối ngoài sau đây: • Phép nối ngoài trái (LEFT OUTER JOIN) • Phép nối ngoài phải (RIGHT OUTER JOIN) • Phép nối ngoài đầy đủ (FULL OUTER JOIN) Ví dụ 4.2.24: Giả sử ta có hai bảng dữ liệu như sau: Bảng DONVI Bảng NHANVIEN Phép nối ngoài trái giữa hai bảng NHANVIEN và DONVI được biểu diễn bởi câu lệnh: SELECT * FROM nhanvien LEFT OUTER JOIN donvi ON nhanvien.madv=donvi.madv có kết quả là: Câu lệnh: SELECT * FROM nhanvien RIGHT OUTER JOIN donvi ON nhanvien.madv=donvi.madv thực hiện phép nối ngoài phải giữa hai bảng NHANVIEN và DONVI, và có kết quả là: NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 18
19. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu Nếu phép nối ngoài trái (tương ứng phải) hiển thị trong kết quả truy vấn cả những dòng dữ liệu không thoả điều kiện nối của bảng bên trái (tương ứng phải) trong phép nối thì phép nối ngoài đầy đủ hiển thị trong kết quả truy vấn cả những dòng dữ liệu không thoả điều kiện nối của cả hai bảng tham gia vào phép nối. Ví dụ 4.2.25: Với hai bảng NHANVIEN và DONVI như ở trên, câu lệnh SELECT * FROM nhanvien FULL OUTER JOIN donvi ON nhanvien.madv=donvi.madv cho kết quả là: Ví dụ 4.2.26: Câu lệnh dưới đây hiển thị họ tên và ngày sinh của các sinh viên thuộc Khoa Tin SELECT hodem,ten,ngaysinh FROM (sinhvien INNER JOIN lop ON sinhvien.malop=lop.malop) INNER JOIN khoa ON lop.makhoa=khoa.makhoa WHERE tenkhoa=N'Khoa Tin' 4.2.3. Thống kê dữ liệu với GROUP BY Mệnh đề GROUP BY sử dụng trong câu lệnh SELECT nhằm phân hoạch các dòng dữ liệu trong bảng thành các nhóm dữ liệu, và trên mỗi nhóm dữ liệu thực hiện tính toán các giá trị thống kê như tính tổng, tính giá trị trung bình,... Các hàm gộp được sử dụng để tính giá trị thống kê cho toàn bảng hoặc trên mỗi nhóm dữ liệu. Chúng có thể được sử dụng như là các cột trong danh sách chọn của câu lệnh SELECT hoặc xuất hiện trong mệnh đề HAVING, nhưng không được phép xuất hiện trong mệnh đề WHERE . SQL cung cấp các hàm gộp dưới đây: Hàm gộp Chức năng SUM([ALL | DISTINCT] biểu_thức) Tính tổng các giá trị. NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 19
20. GT CSDL – Chương 4. Ngôn ngữ cơ sở dữ liệu AVG([ALL | DISTINCT] biểu_thức) Tính trung bình của các giá trị COUNT([ALL | DISTINCT] biểu_thức) Đếm số các giá trị trong biểu thức. COUNT(*) Đếm số các dòng được chọn. MAX(biểu_thức) Tính giá trị lớn nhất MIN(biểu_thức) Tính giá trị nhỏ nhất Trong đó: • Hàm SUM và AVG chỉ làm việc với các biểu thức số. • Hàm SUM, AVG, COUNT, MIN và MAX bỏ qua các giá trị NULL khi tính toán. • Hàm COUNT(*) không bỏ qua các giá trị NULL. Mặc định, các hàm gộp thực hiện tính toán thống kê trên toàn bộ dữ liệu. Trong trường hợp cần loại bỏ bớt các giá trị trùng nhau (chỉ giữ lại một giá trị), ta chỉ định thêm từ khoá DISTINCT ở trước biểu thức là đối số của hàm. 4.2.3.1. Thống kê trên toàn bộ dữ liệu Khi cần tính toán giá trị thống kê trên toàn bộ dữ liệu, ta sử dụng các hàm gộp trong danh sách chọn của câu lệnh SELECT. Trong trường hợp này, trong danh sách chọn không được sử dụng bất kỳ một tên cột hay biểu thức nào ngoài các hàm gộp. Ví dụ 4.2.27: Để thống kê trung bình điểm lần 1 của tất cả các môn học, ta sử dụng câu lệnh như sau: SELECT AVG(diemlan1) FROM diemthi còn câu lệnh dưới đây cho biết tuổi lớn nhất, tuổi nhỏ nhất và độ tuổi trung bình của tất cả các sinh viên sinh tại Huế: SELECT MAX(YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh)), MIN(YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh)), AVG(YEAR(GETDATE())-YEAR(ngaysinh)) FROM sinhvien WHERE noisinh=’Huế’ 4.2.3.2. Thống kê dữ liệu trên các nhóm Trong trường hợp cần thực hiện tính toán các giá trị thống kê trên các nhóm dữ liệu, ta sử dụng mệnh đề GROUP BY để phân hoạch dữ liệu vào trong các nhóm. Các hàm gộp được sử dụng sẽ thực hiện thao tác tính toán trên mỗi nhóm và cho biết giá trị thống kê theo các nhóm dữ liệu. Ví dụ 4.2.28: Câu lệnh dưới đây cho biết sĩ số (số lượng sinh viên) của mỗi lớp SELECT lop.malop,tenlop,COUNT(masv) AS siso FROM lop,sinhvien WHERE lop.malop=sinhvien.malop GROUP BY lop.malop,tenlop và có kết quả là NTD – Khoa Tin – ĐHSP Huế 20

Page 2

LAVA

Tham khảo tài liệu 'chương 4. ngôn ngữ cơ sở dữ liệu', công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu phục vụ nhu cầu học tập, nghiên cứu và làm việc hiệu quả

05-04-2010 409 50

Download

Giấy phép Mạng Xã Hội số: 670/GP-BTTTT cấp ngày 30/11/2015 Copyright © 2022-2032 TaiLieu.VN. All rights reserved.

popupslide2=3Array ( [0] => Array ( [banner_bg] => [banner_picture] => 893_1663992885.jpg [banner_picture2] => [banner_picture3] => [banner_picture4] => [banner_picture5] => [banner_link] => https://kids.hoc247.vn/ldp/orders/create?utm_source=TaiLieuVN&utm_medium=banner&utm_content=bannerlink&utm_campaign=popupmb [banner_startdate] => 2021-10-01 14:43:00 [banner_enddate] => 2022-12-31 23:59:59 ) )