Nguyễn văn thiệp là ai

Nguyễn Huy Thiệp ngoài tài văn còn rất ham vẽ trên đĩa gốm tặng bạn bè - Ảnh: Gia đình cung cấp

Con trai của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp cho biết đến trưa nay nhà văn vẫn ăn uống được, nhưng chiều nay thì nhà văn từ từ ra đi trong nhẹ nhàng, bên đông đủ con cháu. 

Hội Nhà văn Việt Nam sẽ đứng ra cùng gia đình tổ chức tang lễ cho nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, dự kiến tại Nhà tang lễ quốc gia.

Vậy là tên tuổi đáng chú ý nhất văn đàn Việt Nam trong vài chục năm qua đã ra đi trong một ngày mưa u ám của Hà Nội.

"Sinh lão bệnh tử / Luật trời đã ban / Thì đành chấp nhận / Với nụ cười thôi… Nói chỉ nói vậy thôi / Lòng buồn không tả nổi…".

Những câu thơ đã là cuối cùng trên giường bệnh của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp - một tên tuổi lừng lẫy trên văn đàn Việt Nam cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI - khiến những người yêu thương ông và yêu tài văn của ông không khỏi đau thắt lòng.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp ký tặng sách chiều 11-8-2020 tại nhà riêng - Ảnh: YÊN BA

Ông Nguyễn Huy Thiệp sinh ngày 20-4-1950 ở Thái Nguyên, nhưng quê gốc ở Thanh Trì - Hà Nội. 

Trước khi trở thành người viết chuyên nghiệp, ông đã có 10 năm là một thầy giáo ở miền núi phía Bắc. Đó là 10 năm ông “úp mặt vào núi mà đọc sách”. 

Ông xuất hiện khá muộn trên văn đàn Việt Nam với vài truyện ngắn đăng trên báo Văn Nghệ năm 1986. Ngay lập tức, ông trở thành trung tâm của những cuộc tranh luận văn chương sôi nổi bởi một giọng văn “phũ”, dám đi đến tận cùng cái ác của con người để mà tiêu trừ nó. 

Tên tuổi của ông gắn liền với các truyện ngắn như Tướng về hưu, Muối của rừng, Không có vua, Con gái thủy thần, Những người thợ xẻ, Thương nhớ đồng quê, Sang sông, bộ ba truyện ngắn lịch sử Kiếm sắc, Vàng lửa, Phẩm tiết… 

Ngoài ra, ông còn viết tiểu thuyết, kịch bản, thơ, tiểu luận. Nhưng thành công hơn cả vẫn là truyện ngắn. Ba cuốn tiểu thuyết đã xuất bản gồm: Tiểu long nữ, Gạ tình lấy điểm, Tuổi 20 yêu dấu. 

Trong đó cuốn Tuổi 20 yêu dấu thành công hơn cả, cuốn sách ông viết từ nguyên mẫu là con trai của mình, một cậu trai đã bị cơn bão ma túy và cơn bão của thời đại đô thị hóa mạnh mẽ cuốn đi. Ông vẫn còn có một cuốn tiểu thuyết hoàn thành đã lâu nhưng chưa xuất bản.

Nguyễn Huy Thiệp nhiều năm về già đã thanh thản hơn với niềm vui chăm con, chăm cháu và học đạo - Ảnh: Gia đình cung cấp

Năm 2020, kỷ niệm 70 tuổi, Nguyễn Huy Thiệp cùng với nhà sách Đông A và những người bạn họa sĩ của ông đã cho ra đời một tuyển tập truyện ngắn chọn lọc với những tranh minh họa của những họa sĩ hàng đầu hiện nay như Lê Thiết Cương, Thành Chương, Đào Hải Phong, Đặng Xuân Hòa, Lê Trí Dũng, Phan Cẩm Thượng… 

Cuốn sách tập hợp những truyện ngắn mà nhà văn ưng ý nhất, một cuốn sách ông gọi là “liên tài” khi tập hợp những họa sĩ xuất sắc nhất, cũng là bạn bè của ông ở Hà Nội, vẽ minh họa. 

Từ hơn chục năm nay, ông hầu như gác bút, vui tuổi già với con cháu. 

Nhà nghiên cứu Phan Cẩm Thượng đánh giá Nguyễn Huy Thiệp là một trong số ít nhà văn Việt Nam xuất sắc nhất thế kỷ XX. Theo ông, sau Nam Cao thì Việt Nam chỉ có Nguyễn Huy Thiệp là một người viết có văn và có tư tưởng. Trong khi Nam Cao viết rất hay về người nông dân Việt Nam nửa đầu thế kỷ XX thì Nguyễn Huy Thiệp cũng xuất sắc trong việc viết về người Việt Nam những năm cuối thế kỷ XX. 

Cái xuất sắc của Nguyễn Huy Thiệp chính là một nhà văn có tư tưởng. Không nhiều nhà văn Việt Nam có được điều này. Và cái đặc sắc làm lên dấu ấn riêng của Nguyễn Huy Thiệp trong văn chương, theo Phan Cẩm Thượng, chính là ông dám đi đến tận cùng cái ác của con người, làm một cuộc phẫu thuật vào cái ác của con người và phơi bày nó ra mà “chữa bệnh” cho con người. 

Đó là điều mà các nghệ sĩ Việt Nam trước ông nói chung luôn dè dặt không dám bước đến tận cùng. Tuy lột trần cái ác trong con người nhưng Nguyễn Huy Thiệp lại không bao giờ quên nhìn thấy chất người trong mỗi con người, dù là một tên cướp. 

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp [ảnh chụp năm 2008] - Ảnh: NGUYỄN ĐÌNH TOÁN

Không có cái gì là đơn giản, một chiều trong thế giới người ở văn chương Nguyễn Huy Thiệp. Nhà nghiên cứu và phê bình văn học Vương Trí Nhàn cũng nhìn ra phẩm chất này trong viết lách của Nguyễn Huy Thiệp, và ông cho rằng chính cái lúc mà cái ác bị phơi bày là lúc cái ác được tiêu diệt. 

Ông nhận định: “Nếu có một thứ “quả bóng vàng” [hay là “cây bút vàng”] dành để tặng cho các cây bút xuất sắc hằng năm, thì trong năm 1987 - và cả nửa đầu năm 1988 - người xứng đáng được giải trong văn xuôi ta, có lẽ là Nguyễn Huy Thiệp. 

Nhắc tới anh, người ta nhớ Tướng về hưu gây xôn xao một dạo, bởi cách viết rạch ròi, trần trụi; nhớ Muối của rừng tưởng như không đâu, hóa ra lại đượm nhiều ngụ ý âm thầm; nhớ Một thoáng Xuân Hương lịch duyệt mang đậm phong vị kẻ sĩ Bắc Hà; nhớ Con gái thủy thần lẫn lộn hư thực, và liều lĩnh đến tùy tiện”.

“Đến cuối đời, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp vẫn đau đáu việc đào tạo viết văn trẻ”

Khi còn làm quản lí ở khoa Viết văn - Báo chí, tôi đã nhiều lần mời nhà văn tới khoa giảng dạy, nói chuyện, gặp gỡ sinh viên, cực kì thân thiết với khoa. Cho đến cuối đời, Nguyễn Huy Thiệp vẫn đau đáu câu chuyện đào tạo thế hệ viết văn trẻ của đất nước.

Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp có một ông bạn rất giàu, sống một mình, có một trang trại rất lớn ở trên Láng - Hòa Lạc [Hà Nội]. Ông ấy rất muốn mời nhà văn Nguyễn Huy Thiệp dựng một trung tâm văn chương - nghệ thuật ở đó.

Năm ngoái, khi tôi đến thăm nhà văn, thì ông - lúc đó trong trạng thái nửa tỉnh nửa mê vì bệnh tật - vẫn rất để tâm câu chuyện này. Ông giục: “thằng Bách [con trai nhà văn Nguyễn Huy Thiệp - PV] và em tính toán xem sao, để lên trên đấy, cố gắng dựng một nơi đào tạo văn chương trẻ, để mình làm theo cách của mình”.

Lúc đó, ông yếu quá, cũng không dám hỏi han gì nhiều. Tôi bảo: Ý tưởng của anh rất hay, em sẽ cùng anh chia sẻ, gánh vác việc này. Hôm nào anh khỏe lên, chúng em sẽ dẫn anh lên trên đó để bàn bạc cụ thể”. Ý tưởng chưa thành thì ông đã mất.

Nhà phê bình Văn Giá, nguyên trưởng khoa Viết văn - Báo chí, Trường đại học Văn hóa Hà Nội [TIẾU TÙNG ghi]

THIÊN ĐIỂU

[PLO]- Ban chủ nhiệm Đoàn Luật sư TP Hà Nội sẽ giao cho Hội đồng khen thưởng, kỷ luật xem xét, có biện pháp xử lý phù hợp đối với luật sư Lê Văn Thiệp.

Như PLO đã đưa tin, ngày 10-4, đại diện Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử [Bộ TT&TT] cho biết trong buổi làm việc với cơ quan này, luật sư [LS] Lê Văn Thiệp đã thừa nhận dòng trạng thái trên Facebook về một phóng viên nhiễm COVID-19 là của mình.

Trao đổi với PLO, LS Trần Đình Triển, Phó Chủ nhiệm Đoàn LS TP Hà Nội, cho hay trong lúc Ban chủ nhiệm Đoàn LS đang thụ lý đơn tố cáo của một cá nhân khác đối với LS Lê Văn Thiệp thì nhận được công văn của Hội Nhà báo liên quan đến dòng trạng thái nêu trên.

Ban chủ nhiệm Đoàn LS TP Hà Nội rất quan tâm vụ việc này, phân công ông Triển với tư cách là trưởng ban bảo vệ quyền lợi LS trực tiếp làm rõ.

Quá trình làm việc, LS Thiệp nói tài khoản Facebook Lê Văn Thiệp không phải của mình, do đó LS Triển đã làm văn bản gửi Bộ Công an và Bộ TT&TT đề nghị làm rõ Facebook này là của ai, có bị hack hay không.

Tuy nhiên, sáng 10-4, ông được LS Nguyễn Văn Chiến, Chủ nhiệm Đoàn LS TP Hà Nội, thông báo rằng tối qua [9-4], sau khi thuyết phục, LS Thiệp đã nhận Facebook đó là của mình, không bị hack. Do vậy, LS Triển không gửi văn bản tới hai bộ nữa.

Ông Triển cũng cho hay căn cứ vào Luật LS, Điều lệ của Liên đoàn LS VN, Nội quy của Đoàn LS TP Hà Nội…, Ban chủ nhiệm sẽ giao cho Hội đồng khen thưởng, kỷ luật xem xét, tùy theo tính chất mức độ để có biện pháp phù hợp đối với LS Thiệp.

Trao đổi thêm, LS Nguyễn Văn Chiến, Chủ nhiệm Đoàn LS TP Hà Nội, cho biết ông đã nắm được việc LS Lê Văn Thiệp thừa nhận với Cục Phát thanh truyền hình và Thông tin điện tử về nội dung đăng tải trên Facebook.

Về hướng xử lý của Đoàn LS TP Hà Nội đối với LS Thiệp, ông Chiến nói đoàn sẽ căn cứ vào kết quả xác minh của cơ quan có thẩm quyền, từ đó xem xét theo trình tự, quy trình.

Đặc biệt, LS Chiến cho hay trước khi Hội Nhà báo có công văn gửi tới Liên đoàn LS Việt Nam cũng như Đoàn LS TP Hà Nội, ông đã yêu cầu kiểm tra, làm rõ vụ việc này.

Lúc đầu, LS Thiệp chưa thừa nhận ngay và nói trước đây tài khoản Facebook của mình từng bị hack. Ông có động viên, đề nghị LS Thiệp có trách nhiệm hợp tác với cơ quan chức năng để làm rõ, nếu Facebook đó là của mình thì phải có trách nhiệm về nội dung đã đăng tải.

Chủ nhiệm Đoàn LS TP Hà Nội khẳng định báo chí và LS phải luôn hỗ trợ nhau phát triển.

Về phía LS Lê Văn Thiệp, PLO nhiều lần liên lạc qua điện thoại với ông nhưng chưa được. Cách đây hơn một tuần, từng trả lời về vụ việc trên, LS Thiệp nói dòng trạng thái về nữ phóng viên không liên quan đến mình. Tài khoản Facebook Lê Văn Thiệp từng bị hack, hiện ông không còn quản trị.

PHÚC BÌNH