Tại sao người afghanistan
Vì sao quân đội Afghanistan sụp đổ quá nhanh trước Taliban?(NLĐO) - Sự bành trướng nhanh chóng của phong trào Taliban đã cho thấy rõ rằng những nỗ lực của Mỹ trong việc biến quân đội Afghanistan thành một lực lượng chiến đấu độc lập, mạnh mẽ đã thất bại.
Phương Tây đã đổ những khoản tiền khổng lồ vào các lực lượng Afghanistan trong 15 năm qua,riêng Mỹ là 88 tỉ USD, với niềm tin rằng điều này sẽ giúp chính phủ Afghanistan có thể độc lập chống lại Taliban.Điều này cho phép Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương ủng hộ một chiến lược rút lui cuối cùng. Thế nhưng, sau khi Tổng thống Mỹ Joe Biden quyết định rút những binh lính Mỹ còn lại về nước, 300.000 binh lính Afghanistan đã nhanh chóng gục ngã. Thay vì chiến đấu chống lại Taliban, họ bị đánh trả và nhiều lúc phải sớm rút lui dù không có cuộc giao tranh nào. Trong vòng 3 tháng qua, chính Taliban cũng phải ngạc nhiên về sự sụp đổ nhanh chóng của nhiều khu vực, trong đó có 2 trong sốcác thủ phủ tỉnh quan trọng nhất nước: Kandahar và Herat.  Một người lính đặc nhiệm của cảnh sát Afghanistan tại một vị trí tiền tuyến ở Kandahar. Ảnh: NYT Sự thất bại đáng kinh ngạc của quân đội, vốn được cho là nền tảng hỗ trợ của phương Tây đối với đất nước, đã khiến cả người Afghanistan và những người ủng hộ họ bị sốc. Tờ Telegraph ngày 13-8 dẫn lời Đại táEdris Ataaie cho biết cả phương Tây và những người lãnh đạo của ông đều phải chịu trách nhiệm. "Tôi không thấy bất kỳ chiến lược nào. Trong những năm qua, các lực lượng của chúng tôi bị sử dụng sai mục đích. Những người được chỉ định làm lãnh đạo đều không phù hợp và họ đối xử với cáctướng lĩnh và lực lượng của chúng tôi rất tệ. Kết quả là chúng tôi đang ở trong tình trạng hỗn loạn" - trích lời ôngAtaaie. Bất chấp mức độ đe dọa của Taliban,các lực lượng Afghanistan bình thườngđã không đoàn kết và chiến đấu chống lại chúng. Tình trạng tham nhũng tràn lan và năng lực lãnh đạo kém đã tiêu tốn một khoản tiền khủng khiếp. Các binh sĩ than phiền về việc không được trả lương hoặc không nhận được lương thực, đạn dược. Họ thường bị các chỉ huy bỏ lại để bảo vệ các trạm kiểm soát và căn cứ đã bị lộ. Khói bốc lên sau cuộc giao tranh giữa Taliban và các lực lượng an ninh Afghanistan hôm 12-8. Ảnh: AP Những người lính ngoài tiền tuyến được nghỉ phép rất ít trong khi những người bị thương bị đối xử tồi tệ. Một ví dụ tàn nhẫn nhất về việc này là những binh lính bị thương tại 1 bệnh viện quân sự danh tiếng sẽ bị bỏ đói nếu không hối lộ y tá. Nhiều người chỉ trích chính phủ của ông Ashraf Ghaniphân biệt đối xử về sắc tộc và gây nghi ngờ về tính hợp pháp chính trị. Vì vậy, không có gì ngạc nhiên khi quân đội cảm thấy không muốn chiến đấu vì những người lãnh đạo trên. ÔngAtaaie cũng giận dữ với trước quyết định của phương Tây trong việc thỏa thuận với Taliban. Ông cho rằng điều nàyđã mang lại tính hợp pháp và sự tự tin cho những kẻ khủng bố mà ông đã dành cả đời để chống lại. "Chúng tôi kề vai sát cánh với những người ngoại quốc để làm nhiệm vụ. Theo thỏa thuận của chúng tôi, Taliban là những kẻ khủng bố. Tuy nhiên, họ đã bỏ đi và lập 1 thỏa thuận với chính những kẻ khủng bố mà chúng tôi đang chiến đấu cùng nhau" - ôngAtaaie cáo buộc. Ông Charlie Herbert, một cựu thiếu tướng người Anh, người đã cố vấn cho lực lượng an ninh của chính phủ Afghanistan ở Kabul từ năm 2017 đến năm 2018, nói: "Họ đã mắc sai lầm khi cố gắng xây dựng các lực lượng Afghanistan theo hình ảnh của chính họ và bắt đầu quá muộn". Theo lời ông Herbert, sự thất bại trong việc xây dựng quân đội Afghanistan diễn ra trong bối cảnh phương Tây cũng gặp khó khăn trong việc củng cố quân đội Iraq, Libya và Syria. Trong khi quân đội đang sụp đổ, ông Ghani đã tuyệt vọng cầu cứu các lãnh chúa và chỉ huychống Taliban của những năm 1990 cùng lực lượng dân quân của họ. Tuy nhiên, dường như họ không thể giúp được ông Ghani. Ông Ismail Khan, người được cho là đã chống lại một cuộc tấn công của Taliban vào Herat trong tuần trước, đã bị bắt hôm 12-8 và chụp ảnh tươi cười cùng những kẻ bắt giữ. Tương lai nào cho người dân Afghanistan?(ĐCSVN) – Hình ảnh sân bay Kabul hỗn loạn, nhiều người cố chạy theo và đu bám vào máy bay để tìm cách rời khỏi Afghanistan,… là hiện thực không ai muốn thấy nhưng đã xảy ra sau khi lực lượng Taliban tuyên bố kiểm soát quốc gia Tây Nam Á này.
Chạy trốn trong tuyệt vọng Ngày 16/8, kênh truyền hình Al Arabiya đã chia sẻ một đoạn video gây sốc, cho thấy khoảnh khắc một người rơi từ máy bay xuống đất gần sân bay thủ đô Kabul, sau khi họ cố gắng đu bám vào một máy bay của không quân Mỹ để tìm cách rời khỏi Afghanistan. Đó thực sự là một khoảnh khắc đầy ám ảnh, cho thấy sự bế tắc đến tuyệt vọng khi họ không còn cách nào khác để thoát khỏi hiện thực mà họ đang phải trải qua.
Một bức ảnh do trang tin tức quốc phòng Defense One của Mỹ đăng tải cho thấy, khoảng 640 người ngồi chật cứng trong khoang chở hàng của máy bay C-17. Đây là số lượng người đông nhất từng được chở trên một chiếc máy bay. Họ chen nhau để lên máy bay, nhiều người trong số họ là phụ nữ và trẻ em, ít người trong số họ mang theo đồ đạc. Sự tuyệt vọng của người Afghanistan cũng thể hiện trong các đoạn video cho thấy hàng trăm người đã chạy theo, cố gắng bám vào càng chiếc máy bay C-17, khi nó chạy đà trên đường băng để cất cánh. Dường như sân bay Kabul – nơi quân đội Mỹ đang kiểm soát – là con đường khả thi duy nhất cho những người muốn chạy trốn khỏi Afghanistan sau khi Taliban kiểm soát thủ đô Kabul? Hiện nay, lực lượng Taliban khẳng định đã kiểm soát hơn 90% các trụ sở của chính phủ và gần như tất cả các chốt kiểm soát trong thành phố Kabul. Các tay súng của lực lượng này tại Kabul cũng đang bắt đầu thu giữ vũ khí của dân thường khi cho rằng họ không cần vũ khí vì mục đích tự vệ nữa. Những diễn biến dồn dập ở Afghanistan trong 48 giờ qua: lực lượng Taliban tiến vào thủ đô Kabul, Tổng thống Ashraf Ghani quyết định rời đất nước và chính quyền chuyển tiếp tạm thời nắm quyền…, vốn là “kịch bản” được dự đoán từ trước nhưng đã đến sớm hơn so với dự tính. Sự kháng cự yếu ớt của lực lượng an ninh Afghanistan đã không thể xoay chuyển được tiến trình mà Taliban ấp ủ suốt 20 năm qua. Trong 5 năm qua, cán cân sức mạnh trên chính trường Afghanistan đã thay đổi chóng vánh sau khi các lực lượng quốc tế do Mỹ dẫn đầu rút quân. Điều này dẫn tới việc Taliban tăng cường tấn công và dần kiểm soát được nhiều khu vực. Bên cạnh đó, sự bất ổn và mâu thuẫn nội bộ của Afghanistan đã làm cho sự gắn kết trở nên lỏng lẻo trước sự táo tợn của các tay súng Taliban. Trước một kết cục không thể thay đổi, Tổng thống Afghanistan Ashraf Ghani đã rời khỏi đất nước, để lại đằng sau những hỗn loạn, lo âu và người dân Afghanistan thì hoang mang về tương lai của chính họ. Lịch sử lặp lại cho tương lai của phụ nữ và trẻ em gái? Trong cuộc họp khẩn ngày 16/8 về tình hình Afghanistan, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) đã kêu gọi thành lập một chính phủ mới ở Afghanistan thông qua đối thoại, kêu gọi chấm dứt ngay lập tức các hành động thù địch và vi phạm nhân quyền, đồng thời kêu gọi tất cả các bên đảm bảo cho phép tiếp cận hỗ trợ nhân đạo khẩn trương, an toàn và không bị cản trở Phát biểu tại cuộc họp, Tổng thư ký Liên hợp quốc (TTK LHQ) Antonio Guterres kêu gọi thế giới hợp tác “ngăn chặn mối đe dọa khủng bố toàn cầu tại Afghanistan” và đảm bảo rằng các quyền cơ bản của con người phải được tôn trọng. Theo ông, “cộng đồng quốc tế phải đoàn kết để đảm bảo rằng Afghanistan không bao giờ lại được sử dụng như một bàn đạp hoặc nơi trú ẩn an toàn cho các tổ chức khủng bố”.
Góp mặt tại cuộc họp, Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại Liên hợp quốc bày tỏ lo ngại về diễn biến tình hình ở Afghanistan, không chỉ có tác động xấu đến an ninh, ổn định của nước này mà còn với khu vực, đặc biệt là các nước láng giềng. Đại sứ khẳng định chỉ có giải pháp chính trị toàn diện mới đem lại hòa bình, ổn định lâu dài ở Afghanistan và kêu gọi tất cả các bên liên quan tại Afghanistan tuân thủ luật nhân đạo và nhân quyền quốc tế, tiến hành đối thoại nhằm ổn định tình hình và thúc đẩy hòa giải, hoà hợp dân tộc. Đại diện Việt Nam cũng nhấn mạnh ưu tiên hàng đầu hiện nay là chấm dứt bạo lực, bảo vệ thường dân, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em, cũng như bảo đảm an ninh, an toàn cho nhân viên Liên hợp quốc, các cơ quan đại diện và nhân viên ngoại giao, tổ chức quốc tế và người nước ngoài. Tương lai của phụ nữ và trẻ em gái ở Afghanistan là vấn đề được cộng đồng quốc tế quan tâm đặc biệt. Bởi đây là đối tượng dễ bị tổn thương nhất dưới sự nắm quyền của Taliban. Dưới sự cai trị của Taliban từ năm 1996 đến 2001, phụ nữ Afghanistan không được đi làm, trẻ em gái không được đi học, phụ nữ phải che mặt và đi cùng đàn ông nếu muốn ra khỏi nhà. Việc Taliban bị lật đổ vào năm 2001 không đánh dấu sự kết thúc của sự bất công với phụ nữ ở Afghanistan. Tuy nhiên, trong hai thập kỷ qua, các thành phố đã đạt được nhiều tiến bộ khi phụ nữ được đi học đại học, tham gia làm việc ở các vị trí đầy quyền lực trong truyền thông, chính trị, tư pháp và thậm chí cả lực lượng an ninh. Trước những diễn biến mới nhất về tình hình chính trị tại đất nước, nhiều phụ nữ Afghanistan đã bày tỏ nỗi sợ hãi khi Taliban kiểm soát đất nước. Họ lo sợ về một kịch bản hà khắc sẽ lặp lại đối với cuộc sống và quyền của họ dưới sự kiểm soát của Taliban. Trong khi đó, có nhiều ý kiến nghi ngại về việc, liệu Afghanistan dưới thời Taliban có lại trở thành "thánh địa" cho các lực lượng khủng bố như Al Qaeda hay không? Bởi điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nền hòa hình của không chỉ riêng Afghanistan mà còn với cả khu vực và thế giới. Hiện vẫn là quá sớm để nói về một Afghanistan dưới thời Taliban, nhưng dường như một tương lai bất ổn, với những gam màu xám là điều mà người ta đang mường tượng đến kể từ thời điểm lực lượng này giành quyền kiểm soát thành trì chủ chốt – thủ đô Kabul!./. Kiều Giang
|
