Trái phiếu ngân hàng thương mại

Số liệu của Hiệp hội trái phiếu Việt Nam cho thấy, 8 tháng đầu năm, thị trường ghi nhận 490 đợt phát hành trái phiếu doanh nghiệp trong nước với tổng giá trị phát hành đạt 308.517 tỷ đồng. Trong đó, nhóm ngân hàng thương mại vẫn là bên phát hành lớn nhất thị trường với tổng giá trị phát hành 116.100 tỷ đồng.

Áp lực nguồn vốn

Những tháng đầu năm nay, hàng loạt ngân hàng công bố huy động thành công hàng nghìn tỷ đồng thông qua phát hành trái phiếu riêng lẻ. Mặc dù lãi suất thấp hơn nhiều so với trái phiếu doanh nghiệp, song toàn bộ trái phiếu riêng lẻ ngân hàng phát hành vẫn “cháy hàng”.

Chẳng hạn, ngày 16/8, Ngân hàng An Bình [ABBank] đã phát hành thành công 500 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ với lãi suất cố định 3,5%/năm, kỳ hạn 2 năm, chủ yếu nhằm bổ sung vốn trung, dài hạn, đáp ứng nhu cầu vay của khách hàng. ABBank cho biết, một nhà đầu tư tổ chức trong nước đã mua 100% lượng trái phiếu do ngân hàng này phát hành.

Cũng trong ngày 16/8, Ngân hàng Quốc tế [VIB] đã phát hành thành công 100 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ kỳ hạn 7 năm, lãi suất bằng lãi suất tham chiếu cộng 2%/năm. Ngay trước đó, ngày 12/8, ngân hàng này cũng đã phát hành riêng lẻ 150 tỷ đồng trái phiếu kỳ hạn 7 năm để tăng vốn cấp 2. Toàn bộ trái phiếu của VIB được một công ty chứng khoán và một quỹ đầu tư chứng khoán mua trọn.

Ngân hàng Đầu tư và phát triển Việt Nam [BIDV], ngày 12/8 cũng đã phát hành thành công 500 tỷ đồng trái phiếu riêng lẻ kỳ hạn 8 năm với lãi suất bằng lãi suất thả nổi cộng với 0,9%/năm. Toàn bộ số trái phiếu này được bán cho một tổ chức tín dụng trong nước. Vốn thu được từ lượng trái phiếu phát hành trên cũng được bổ sung vào vốn cấp 2.

Trong khi đó, “ông lớn” ngân hàng khác là VietinBank cũng đã thông báo về đợt phát hành trái phiếu riêng lẻ đợt 9 và đợt 10 năm 2021. Theo đó, ngân hàng sẽ phát hành trái phiếu có kỳ hạn 7 năm, tổng giá trị là 100 tỷ đồng trong tháng 8 và tháng 9.

Theo ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc Kinh doanh thuộc Công ty chứng khoán Mirae Asset, nguyên nhân khiến các ngân hàng đẩy mạnh phát hành trái phiếu là do nhu cầu tăng vốn trung, dài hạn và tăng vốn cấp 2 để đảm bảo yêu cầu an toàn vốn của Ngân hàng Nhà nước.

Lũy kế 8 tháng đầu năm, nhóm ngân hàng thương mại phát hành 24.186 tỷ đồng trái phiếu tăng vốn cấp 2, chiếm 20,8%; trái phiếu phát hành kỳ hạn ngắn 2 - 4 năm chiếm 78,3% , lãi suất thấp dao động từ 3% - 4,2%, cố định trong toàn bộ thời hạn của trái phiếu. Trong đó, riêng tổng lượng trái phiếu phát hành tăng vốn cấp 2 của BIDV, VietinBank, VIB, MB và Viet Capital Bank đạt 2.324 tỷ đồng.

Lo đảo nợ, rót vốn "sân sau"

Bên cạnh việc là chủ thể nhiệt tình nhất trong việc phát hành trái phiếu thì ở một góc độ khác, các ngân hàng cũng rất năng nổ với vai trò là nhà đầu tư mua trái phiếu bằng hình thức trực tiếp hoặc gián tiếp qua công ty chứng khoán.

Câu hỏi đặt ra là liệu có gì mâu thuẫn khi ngân hàng đang rất cần vốn trung dài hạn và phải liên tục huy động vốn bằng trái phiếu, nhưng lại cũng dư dả nhiều tiền để mua trái phiếu như vậy?

Thông thường, các ngân hàng sau khi huy động vốn từ các kênh [trái phiếu, tiền gửi…] cũng không thể đem cho vay ngay lập tức được vì còn có quá trình tìm kiếm khách hàng, thẩm định hồ sơ… Ngoài ra, các ngân hàng cũng thường xuyên phải giữ lại một tỷ lệ vốn nhất định để duy trì thanh khoản. Trong thời gian đó, các ngân hàng đương nhiên không muốn tiền “nằm chết” một chỗ mà sẽ phải để tiền ở một kênh nào đó có thể sinh lợi, trong đó có trái phiếu.

Trên thực tế, khi mua trái phiếu thì vốn của ngân hàngkhông bị “đóng cứng” vào đó như một khoản cho vay mà khi có nhu cầu vốn, họ vẫn có thể giao dịch chuyển nhượng, chiết khấu, cầm cố… để rút vốn về. Theo đó, các ngân hàng đầu tư trái phiếu sẽ cần phải phân loại trái phiếu tùy theo tính thanh khoản để xác định độ “lỏng” [khả năng chuyển thành tiền] của tài sản.

TS. Nguyễn Trí Hiếu, chuyên gia tài chính - ngân hàng cho rằng, việc ngân hàng tăng cường phát hành và mua chéo trái phiếu lẫn nhau là do một số nguyên nhân như: một số ngân hàng đang thừa vốn, khó tăng trưởng cho vay, nên tìm đến các kênh đầu tư khác, trong đó có trái phiếu.

Bên cạnh đó là đáp ứng nhu cầu tăng vốn của các ngân hàng hiện nay, khi vốn chủ sở hữu của các ngân hàng đa phần còn mỏng, tín dụng tăng nhanh hơn nhiều so với tốc độ tăng của vốn chủ sở hữu khiến tỷ lệ an toàn vốn luôn trong tình trạng cần “gia cố”.

Một nguyên nhân khác là từ năm 2020 đến nay, việc áp dụng giãn, hoãn trả nợ theo Thông tư 01 và Thông tư 03 nhằm hỗ trợ khách hàng gặp khó khăn do tác động của dịch Covid-19 khiến một lượng lớn dòng tiền chưa thể về ngân hàng, dẫn đến việc một số ngân hàng bị thiếu hụt vốn và phải tăng phát hành trái phiếu riêng lẻ để bù đắp.

Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng việc ngân hàng ào ạt mua trái phiếu doanh nghiệp thời gian qua không loại trừ mục đích đảo nợ, cơ cấu lại nợ cho doanh nghiệp thân hữu.

“Doanh nghiệp kinh doanh bất động sản khókhăn sẽ phát hành trái phiếu, ngân hàng mua lại và doanh nghiệp dùng số tiền bán trái phiếu thu về để trả nợ ngân hàng. Nói cách khác, đây là một cách ngân hàng và doanh nghiệp bắt tay nhau dùng trái phiếu doanh nghiệp để đảo nợ”, TS. Nguyễn Trí Hiếu nhận định.

Lo lắng về các biến tướng xung quanh hoạt động mua bán trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng thương mại có lẽ là lý do chính khiến Ngân hàng Nhà nước đang dự thảo Thông tư thay thế Thông tư 22/2016/TT-NHNN ngày 30/6/2016 quy định việc tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài mua trái phiếu doanh nghiệp theo hướng siết chặt hơn nữa hoạt động mua trái phiếu doanh nghiệp của các ngân hàng.

Huyền Anh

Ngày nay bên cạnh các hình thức đầu tư như chứng khoán, cổ phiếu hay trái phiếu doanh nghiệp, trái phiếu ngân hàng cũng khá phổ biến đối với nhiều nhà đầu tư. Được xem là một hình thức đầu tư có độ an toàn cao, loại trái phiếu này trở thành một hình thức đầu tư được quan tâm nhất hiện nay. Hãy cùng tìm hiểu xem khái niệm thuật ngữ này là gì và cách đầu tư như thế nào nhé!

Trái phiếu ngân hàng là gì?

Trái phiếu là một hình thức đầu tư trong đó nhà phát hành trái phiếu phải trả cho người sở hữu trái phiếu một khoản tiền xác định trong khoảng thời gian cụ thể. Khi đáo hạn, người phát hành trái phiếu, tức người vay, phải hoàn trả khoản vay ban đầu cho người giữ trái phiếu. Trái phiếu phù hợp với các nhà đầu tư không thích mạo hiểm hơn so với các loại chứng khoán khác do tính ổn định và ít rủi ro. 

Là một hình thức đầu tư ít rủi ro

>>> Xem thêm: Trái phiếu chính phủ là gì? Trái phiếu chính phủ gồm những loại gì?

Đây là loại trái phiếu được ngân hàng phát hành để huy động vốn cho ngân hàng trong thời gian ngắn với mức lãi suất xác định trước. Đây cũng là một cơ hội đầu tư an toàn như gửi tiết kiệm nhưng có mức lãi suất cao hơn.

Ngân hàng là nhóm tổ chức tài chính phát hành trái phiếu lớn thứ hai trên thị trường chỉ sau nhóm tổ chức bất động sản. Chỉ tính trong 6 tháng đầu năm 2021, tổng giá trị phát hành trái phiếu của ngân hàng lên tới hơn 50 nghìn tỷ đồng. Một số ngân hàng đã phát hành trái phiếu để huy động vốn có thể kể đến như:

• Ngân hàng Thương mại cổ phần Kỹ Thương Việt Nam – Techcombank
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Công Thương Việt Nam – VietinBank
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Á Châu – ACB
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Phát triển Thành phố Hồ Chí  Minh – HDBank
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Đầu tư và Phát triển Việt Nam – BIDV
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Ngoại thương Việt Nam – Vietcombank
• Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Việt Nam – Agribank
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Phương Đông – OCB
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Tiên Phong – TPBank
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Hàng hải Việt Nam – MSB
• Ngân hàng Thương mại cổ phần Việt Nam Thịnh Vượng – VPBank

Có nhiều ngân hàng phát hành trái phiếu hiện nay

Khách hàng chỉ có thể mua loại chứng khoán này khi ngân hàng có đợt phát hành trái phiếu. Chính vì vậy, khách hàng cần thường xuyên cập nhật thông tin về các đợt phát hành trái phiếu này trên website của ngân hàng phát hành. Các điều kiện về nơi giao dịch và thủ tục mua cụ thể như sau:

Nhà đầu tư cần đáp ứng các tiêu chí sau:

• Có tài khoản lưu ký tại tối thiểu một công ty chứng khoán.
• Có tài khoản thanh toán tại tối thiểu 01 ngân hàng, có thể là ngân hàng phát hành trái phiếu hoặc bất kỳ ngân hàng nào.
• Số dư trong tài khoản phải lớn hơn hoặc bằng 01 trái phiếu của ngân hàng phát hành.
• Tùy vào ngân hàng sẽ có quy định riêng với mỗi đợt phát hành trái phiếu. Tại một số ngân hàng lớn, có một số loại trái phiếu chỉ phát hành cho doanh nghiệp hoặc các khách hàng lớn của ngân hàng.

Khách hàng có thể mua loại chứng khoán này tại: 

• Trực tiếp chi nhánh giao dịch của ngân hàng phát hành.
• Các công ty môi giới chứng khoán: do một số ngân hàng phát hành trái phiếu trên sàn giao dịch chứng khoán nên khách hàng có thể mua tại đó.

Mua loại trái phiếu này cần thủ tục rất đơn giản, khách hàng chỉ cần có đủ vốn và chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân còn giá trị sử dụng. Nhân viên ngân hàng hoặc người môi giới sẽ chuẩn bị đầy đủ hồ sơ cho khách hàng với các thủ tục bao gồm: 

• Giấy chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân bản gốc và bản photo.
• Giấy chứng minh mục đích mua.
• Giấy phép kinh doanh [nếu có].
• Mẫu đơn mua trái phiếu theo mẫu phát hàng của ngân hàng.

Nửa cuối năm 2021, với tình hình dịch bệnh Covid-19 vẫn còn diễn biến hết sức phức tạp, tình hình kinh tế do đó cũng không có dấu hiệu khả quan. Vì thế nhiều người cho rằng đây là kênh trú ẩn và đầu tư an toàn cho đồng tiền nhàn rỗi của mình. 

Ở thời điểm hiện nay, tình hình kinh tế vẫn chưa hoàn toàn ổn định và còn tiềm ẩn nhiều biến động. Có thể nói đây là lựa chọn phù hợp cho những nhà đầu tư không muốn mạo hiểm đồng tiền của mình.

Tuy nói loại chứng khoán này là kênh đầu tư an toàn, trên thực tế, bất kỳ hình thức đầu tư nào cũng tồn tại những rủi ro nhất định. Đối với loại trái phiếu này, một số rủi ro có thể kể đến như: 

• Mối quan hệ nghịch đảo của lãi suất và giá của trái phiếu: Khi lãi suất giảm, giá trái phiếu này sẽ có xu hướng tăng. Và ngược lại, khi lãi suất tăng thì giá trái phiếu được phát hành sẽ giảm. Lý do xảy ra hiện tượng này là vì các nhà đầu tư  mong muốn “khoá” lợi nhuận cao trong thời gian lâu nhất có thể khi lãi suất giảm.
• Lãi suất không còn hấp dẫn: Trong bối cảnh gần như hầu hết các ngân hàng đều đồng loạt giảm lãi suất như hiện nay, lãi suất trái phiếu này không còn hấp dẫn như trước nữa. Mức lợi nhuận của khoản đầu tư mà nhà đầu tư thu được sẽ giảm đi khá nhiều. 
• Rủi ro tái đầu tư: Nhà đầu tư sẽ phải tái đầu tư số tiền thu được với mức tỷ lệ thấp hơn những gì đã thu được trước đó. Ngân hàng sẽ mua lại trái phiếu sau khi đáo hạn và bắt đầu phát hành đợt trái phiếu mới với mức lãi suất thấp hơn. Nếu tiếp tục đầu tư, nhà đầu tư sẽ thu được khoản lợi nhuận thấp hơn đợt trái phiếu trước đó.
• Rủi ro xếp hạng: những tổ chức cho vay như ngân hàng hay các tổ chức sẽ có thể cân nhắc hoặc tính mức lãi suất cao hơn đối với các công ty bị xếp hạng tín dụng thấp. Từ đó có thể dẫn đến khả năng chi trả khoản nợ của doanh nghiệp đối với các trái chủ của công ty và gây tổn hại cho các cá nhân tổ chức sở hữu trái phiếu muốn bán đi. 
• Rủi ro do lạm phát: là một trái chủ về bản chất bạn có quyền được nhận trái tức trong thời gian nắm giữ. Tuy nhiên, nếu lạm phát gia tăng với tốc độ nhanh chóng và nhanh hơn so với tốc độ sinh lợi từ trái tức của nhà đầu tư thì nhà đầu tư có khả năng phải nhận mức lợi suất âm và sức mua giảm đáng kể.
• Rủi ro tín dụng: Một số nhà đầu tư thường không nhận ra được rằng trái phiếu doanh nghiệp không được tín dụng chính phủ đảm bảo mà phụ thuộc vào khả năng thanh toán nợ của doanh nghiệp đó.
• Rủi ro tính thanh khoản: Trái phiếu doanh nghiệp không có tính thanh khoản cao như trái phiếu doanh nghiệp. Một số trái phiếu doanh nghiệp có thị trường quá nhỏ dẫn đến nhà đầu tư không thể giao dịch trái phiếu một cách nhanh chóng.

Dù tồn tại nhiều rủi ro, loại chứng khoán này vẫn là một hình thức đầu tư đáng để thử.

• Mức lãi suất cao hơn gửi tiết kiệm ngân hàng: So với gửi tiết kiệm ngân hàng, gửi trái phiếu mang lại cho nhà đầu tư khoản lãi suất cao hơn.
• Độ an toàn cao: Do là trái phiếu được ngân hàng phát hành và chịu sự quản lý của nhà nước, loại trái phiếu này có mức an toàn cao hơn các loại chứng khoán và trái phiếu khác. Bên cạnh đó, trong trường hợp ngân hàng phá sản, các khoản vay từ trái phiếu sẽ được ưu tiên thanh toán.
• Mệnh giá không quá cao: Đa số ngân hàng phát hành trái phiếu với mệnh giá không quá cao, phù hợp với các nhà đầu tư không có nhiều vốn. 

Là một hình thức đầu tư đáng để thử

Trên đây là các thông tin về trái phiếu ngân hàng được chia sẻ bởi công ty chứng khoán Yuanta Việt Nam. Hy vọng các nhà đầu tư đã có cái nhìn rõ hơn về trái phiếu cũng như xác định được hướng đầu tư phù hợp cho mình.