Bài thuốc chữa viêm mũi dị ứng ở trẻ em

Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Thạc sĩ, Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Viêm mũi dị ứng là bệnh rất hay tái phát mỗi khi thời tiết thay đổi, gây khó chịu cho trẻ. Căn bệnh này mặc dù không quá nguy hiểm nhưng nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến các biến chứng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

Thời tiết lạnh, môi trường, không khí bị ô nhiễm, sức đề kháng còn kém nên hiện tượng viêm mũi dị ứng thường xuất hiện nhiều ở trẻ với các biểu hiện như ngứa mũi, hắt hơi, sổ mũi, quấy khóc vào ban đêm.

Viêm mũi dị ứng là căn bệnh thường gặp ở trẻ, dù không nguy hiểm tới tính mạng nhưng lại làm cho trẻ cảm thấy khó chịu. Hơn nữa, nếu không được điều trị hợp lý và dứt điểm, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng cho trẻ như viêm tai, viêm họng, viêm xoang, viêm phế quản,...

Viêm mũi dị ứng ở trẻ em là tình trạng niêm mạc (màng lót bên trong mũi) bị viêm do dị ứng với các tác nhân bên trong và ngoài cơ thể. Khi tiếp xúc với các tác nhân dị ứng, cơ thể sẽ giải phóng histamin, gây ngứa, sưng và tích tụ chất lỏng ở bên trong mũi.

Viêm mũi dị ứng có thể xảy ra theo mùa hoặc quanh năm. Ở vùng có khí hậu hàn đới như miền Bắc Việt Nam, đa phần bệnh thường gặp nhiều vào mùa xuân, mùa đông khi phấn hoa phát tán nhiều và không khí quá ẩm thấp khiến nấm mốc dễ phát triển.

Bệnh viêm mũi dị ứng có thể chia làm hai loại: Theo mùa và quanh năm dựa trên nguyên nhân phát sinh bệnh

Bệnh viêm mũi dị ứng có thể chia làm hai loại: Theo mùa và quanh năm dựa trên nguyên nhân phát sinh bệnh.

Nguyên nhân chủ yếu gây ra viêm mũi dị ứng là do phản ứng của cơ thể khi gặp các vật lạ như bụi, phấn hoa, lông chó, mèo, bào tử nấm và khi thời tiết thay đổi. Những tác nhân này thường đóng vai trò như một kháng nguyên không hoàn toàn, khi gặp kháng thể (có trong cơ thể) tương ứng sẽ xảy ra hiện tượng phản ứng.

Thông thường chứng viêm mũi dị ứng thường xuất hiện ở những trẻ có cơ địa dị ứng. Chính vì vậy cùng một tác nhân gây kích thích nhưng có trẻ bị bệnh viêm mũi dị ứng nhưng cũng có trẻ không bị. Bệnh này thường hay gặp vào mùa xuân, mùa đông, khi phấn hoa phát tán khá nhiều trong không khí, không khí lại quá ẩm thấp tạo điều kiện cho nấm mốc phát triển.

Khi trẻ bị viêm mũi dị ứng do thay đổi thời tiết đột ngột, nên đưa trẻ đi khám chuyên khoa tai mũi họng để có biện pháp điều trị hợp lý, không nên tự ý cho trẻ uống thuốc.

Tìm hiểu nguyên nhân dị ứng cho trẻ, để hạn chế không cho trẻ tiếp xúc với dị nguyên gây dị ứng. Như không trồng hoa gần nhà, không cho chó mèo vào nhà, không để trẻ trong môi trường có khói thuốc, hạn chế để trẻ đến nơi khói bụi, gió lùa, ẩm thấp,...

Mục tiêu điều trị viêm mũi dị ứng là làm giảm các triệu chứng xuống mức tối thiểu và lựa chọn các thuốc vừa hiệu quả vừa ít có tác dụng phụ độc hại. Có nhiều nhóm thuốc trị bệnh lý về mũi, được phân ra thành 2 loại: thuốc uống và thuốc dùng tại chỗ (xông hoặc phun xịt vào mũi).

3.1.Nhóm thuốc uống

• Nhóm thuốc uống kháng histamin trị dị ứng như clorpheniramin, loratadin, cetirizin giúp làm giảm triệu chứng ngứa mũi, nhảy mũi, sổ mũi, chảy nước mắt nhưng không có tác dụng đối với nghẹt mũi.
• Nhóm thuốc uống kháng sinh được dùng khi bệnh lý về mũi liên quan đến nhiễm khuẩn, cần có bác sĩ chỉ định chứ không được tự ý mua sử dụng hoặc nghe lời khuyên của người không có chuyên môn.
• Nhóm thuốc uống cường giao cảm gây co mạch chỉ dùng cho người lớn như ephedrin, pseudoephedrin, phenylephrin có tác dụng thông mũi, trị nghẹt mũi rất tốt.
• Nhóm thuốc uống glucocorticoid, như prednison, prednisolon, dexamethason, chỉ dùng khi bị viêm mũi xoang nặng và mạn tính. Các thuốc này cũng phải được bác sĩ chỉ định, không tự ý sử dụng bừa bãi.

3.2.Nhóm thuốc dùng tại chỗ

Thuốc co mạch nhỏ mũi chứa dược chất như naphazolin, oxymetazolin... có tác dụng thông mũi rất tốt nhưng chỉ nên nhỏ trong thời gian 7 ngày cho người lớn. Đối với trẻ em, không nên dùng thuốc nhỏ mũi loại này vì có thể gây choáng, tím tái Trẻ em chỉ nên dùng thuốc nhỏ mũi hoặc phun xịt NaCl 0,9% giúp thông, sạch mũi.

Thuốc glucocorticoid xịt mũi như flixonase, nasacort, becotide có hiệu quả trong điều trị viêm mũi dị ứng, có thể dùng lâu dài nhằm phòng ngừa bệnh này.

Xin được nhấn mạnh, thuốc nhỏ mũi mà trẻ em, nhũ nhi, phụ nữ có thai hoặc người lớn cần nhỏ thường xuyên giúp thông thoáng nên dùng là dung dịch natri clorid 0,9% (NaCl 0,9%), hay còn gọi là dung dịch “nước muối sinh lý”.

Các nhóm thuốc trị bệnh lý về mũi được phân ra thành 2 loại: thuốc uống và thuốc dùng tại chỗ

• Dùng nước muối sinh lý hoặc nước biển phun sương rửa mũi cho trẻ hàng ngày, nhất là lúc vừa từ ngoài đường về đến nhà.
• Bôi kem giữ ẩm da lên vùng da dưới mũi để tránh trầy xước da trẻ do lau chùi nước mũi.
• Chạy máy giữ độ ẩm trong không khí đạt chuẩn và thoáng mát để tạo môi trường trong lành cho trẻ. Nếu gia đình không có máy giữ độ ẩm, cha mẹ có thể áp dụng phương pháp: Trước khi ngủ, dùng khăn ấm lau 2 bên cánh mũi cho bé. Hơi ấm có thể tạm thời làm giảm tình trạng bị tắc mũi, giúp trẻ cảm thấy dễ chịu hơn.
• Quanh nhà nên hạn chế trồng hoa. Không nên nuôi chó mèo trong nhà, hạn chế đến mức tối đa không để cho trẻ tiếp xúc với các loại vật nuôi.
• Vệ sinh định kỳ chăn, ga, gối, đệm, thảm, rèm, vải bọc ghế, bọc đệm. Nhà ở cần thoáng mát, sạch sẽ tránh ẩm ướt để hạn chế nấm mốc phát triển.
• Cần vệ sinh răng miệng cho trẻ hàng ngày, nhất là đánh răng sau khi ăn, trước và sau khi ngủ dậy. Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc, hạn chế tiếp xúc với khói bụi.
• Tắm cho bé đúng cách và dùng nước ấm để tắm.
• Với trẻ dưới 3 tháng, khi trẻ có dấu hiệu bị sổ mũi và viêm mũi, cha mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để được kiểm tra và điều trị kịp thời; vì giai đoạn này các dấu hiệu viêm mũi và cúm giống nhau nên không thể chẩn đoán bằng mắt thường được. Cần đưa trẻ đi khám sớm để hạn chế các nguy cơ viêm phế quản và viêm phổi nguy hiểm cho con.
• Những lúc giao mùa, thời tiết thay đổi từ nóng sang lạnh cần giữ ấm cơ thể cho trẻ, nhất là vùng cổ, mũi và đôi chân.
• Cho trẻ uống nhiều nước để giúp cho hệ hô hấp làm việc tốt hơn.
• Tăng cường cho trẻ ăn nhiều rau xanh, hoa quả tươi để bổ sung vitamin cho trẻ, nếu cần có thể cho uống bổ sung vitamin C để giúp trẻ tăng cường sức đề kháng.

Ngay khi thấy trẻ có những triệu chứng của viêm mũi dị ứng, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám ngay để có thể chẩn đoán đúng và điều trị thích hợp tránh diễn tiến thành các bệnh hô hấp khác. Môi trường không khí ngày càng trở nên ô nhiễm chứa rất nhiều tác nhân gây bệnh. Chính vì vậy phòng bệnh hơn chữa bệnh, các cha mẹ nên quan tâm chăm sóc con hàng ngày để giúp trẻ có một sức đề kháng tốt, tránh xa các tác nhân gây bệnh.

Bác sĩ Nguyễn Huy Nhật đã có nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực điều trị bệnh lý Hô hấp tại Bệnh viện Trung ương Huế, Bệnh viện Đa khoa Hoàn Mỹ,..trước khi là bác sĩ Khoa Nội tổng hợp Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Đà Nẵng.

Nếu nhận thấy các vấn đề bất thường về sức khỏe bạn nên thăm khám và tư vấn với các bác sĩ chuyên khoa.

Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 (phím 0 để gọi Vinmec) hoặc đăng ký lịch khám tại viện TẠI ĐÂY. Nếu có nhu cầu tư vấn sức khỏe từ xa cùng bác sĩ Vinmec, quý khách đặt lịch tư vấn TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn

Vì sao có những trẻ bị viêm mũi dị ứng quanh năm?

Hướng dẫn các mẹ cách rửa mũi cho bé

XEM THÊM:

Viêm dị ứng là bệnh hay gặp ở trẻ, nhất là trẻ dưới 6 tuổi (chiếm 75 – 80% số trẻ độ tuổi này), đặc biệt khi thời tiết thay đổi, hoặc môi trường xuất hiện nhiều phấn hoa, bụi bẩn… Khi trẻ bị viêm mũi kéo dài, ngoài thuốc tây y còn có các bài thuốc dân gian hay giúp chữa trị rất hiệu quả. Bạn cùng chia sẻ kinh nghiệm trong việc điều trị bệnh này với chúng tôi nhé!

Viêm mũi dị ứng là gì?

Viêm mũi dị ứng là hiện tượng mũi bị viêm, sưng tấy do dị ứng với các tác nhân trong và ngoài cơ thể như bụi, khói, lông, tơ, thời tiết, nhiệt độ, độ ẩm, áp suất không khí…. Tuy không đe doạ tính mạng, nhưng viêm mũi dị ứng lại gây những khó chịu đáng kể cho người bệnh trong thời gian kéo dài.

Xem thêm: Bệnh viêm mũi dị ứng

Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng theo mùa

Viêm mũi dị ứng theo mùa là do chất gây dị ứng từ cỏ và cây cối. Điều này thường ảnh hưởng đến trẻ em tại trường học, và bệnh thường xảy ra nhiều vào mùa hè, khi cây cối đang mùa phát triển mạnh, phát tán phấn hoa nhiều.

Trong khi một số người bị di ứng với một loại phấn hoa, và sau đó cảm thấy tốt hơn vào cuối năm thì một số người lại nhạy cảm với nhiều hơn loại chất gây dị ứng, dẫn đến một viêm mũi kéo dài. Ví dụ, phấn hoa phát tán vào mùa xuân, trong khi phấn hoa cỏ lại có nhiều trong mùa hè, và nấm mốc có thể gây ra các triệu chứng viêm mũi trong mùa đông. Nếu bị dị ứng với tất cả các loại trên thì trẻ có nguy cơ viêm mũi quanh năm.

Tuy nhiên bạn cũng đừng quá lo lắng vì viêm mũi do dị ứng với phấn hoa rất dễ điều trị. Còn những nguyên nhân khác dẫn tới viêm mũi dị ứng như cơ địa, di truyền, hoặc dị ứng do thời tiết sẽ khó chữa trị hơn.

>>Nguyên nhân gây viêm mũi dị ứng

Triệu chứng của bệnh viêm mũi dị ứng

Những triệu chứng thường gặp của viêm mũi di ứng bao gồm:

• Hắt hơi
• Sổ mũi
• Ngứa mũi, mắt, cổ họng, da hoặc các vùng khác trên cơ thể
• Ho
• Nghẹt mũi
• Viêm hoặc ngứa họng
• Chảy nước mắt
• Xuất hiện quầng thâm dưới bọng mắt
• Đau đầu thường xuyên
• Triệu chứng dạng chàm như xuất hiện vùng da bị khô, ngứa và thường có mụn nước
• Phát ban
• Mệt mỏi
• Đau đầu.

Khi nào cần gặp bác sĩ

Bạn có thể gặp các triệu chứng khác không được đề cập. Nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về các dấu hiệu bệnh, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ. Hoặc bạn nên liên hệ với bác sĩ nếu có các dâu hiệu sau:

• Bạn có các triệu chứng nặng;
• Cách điều trị bạn từng sử dụng không còn hiệu quả;
• Các triệu chứng không thuyên giảm khi điều trị.

Yếu tố làm tăng nguy cơ mắc viêm mũi dị ứng?

Có một số nguy cơ khiến cho tình trạng viêm mũi dị ứng của bạn trở nên tệ hơn, ví dụ như:

• Chất hóa học;
• Thời tiết trở lạnh;
• Độ ẩm không khí;
• Gió;
• Ô nhiễm không khí;
• Keo xịt tóc;
• Các loại nước hoa;
• Khói từ gỗ bị đốt cháy;
• Nước hoa.

Cách xử lý khi trẻ bị viêm mũi

Khi trẻ bị viêm mũi, bạn nên nhỏ mũi hàng ngày cho trẻ bằng dung dịch muối, mỗi ngày từ 3-4 lần cho trẻ cho tới khi hết chảy nước mũi. Cần chú ý nhiều hơn tới chế độ dinh dưỡng của trẻ, bao gồm thịt cá, trứng, đậu, rau củ quả chín … để giúp trẻ nhanh hồi phục hơn.

Trường hợp trẻ bị sốt trên 38 độ, cần hạ sốt cho trẻ bằng cách lau mát cho trẻ. Dùng thuốc hạ sốt trong trường hợp cần thiết và chú ý theo chỉ định của bác sỹ. Khi lau mát cho trẻ bằng khăn bông nhúng nước ấm, vắt kiệt nước và lau khắp người cho trẻ.

Cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng mát, giữ không khí trong phòng thoáng nhưng tránh gió lùa. Theo dõi nhiệt độ cho trẻ thường xuyên, nên cho trẻ uống nhiều nước vì sốt rất dễ làm cơ thể trẻ mất nước. Nếu trẻ đang bị viêm mũi bỗng dưng thấy sốt cao phải đề phòng biến chứng cần đưa trẻ tới gặp bác sỹ nơi gần nhất để được khám và điều trị.

Theo các bác sỹ chuyên khoa Nhi của một số bệnh viện lớn, nhiều biện pháp mà các bà mẹ áp dụng để điều trị viêm mũi không tốt cho sức khỏe của trẻ. Sau đây là 4 sai lầm không đáng khi chữa sổ mũi cho trẻ

Nên xem: Cách chữa trị viêm mũi dị ứng

1. Nhỏ nước tỏi ép vào mũi bé

Nhiều bà mẹ thường truyền nhau cách ép nhánh tỏi rồi trộn với nước muối sinh lý nhỏ vào mũi của bé để trị chứng hắt hơi, sổ mũi. Tuy nhiên, BS Nguyễn Văn Lộc – nguyên PGĐ Bệnh viện Nhi Trung Ương cho hay, đây là quan niệm sai lầm.

Tỏi chứa chất Allicin có thể diệt vi trùng và vi nấm. Nó có thể phòng ngừa cúm và điều trị cúm.Tuy nhiên, việc nhỏ nước tỏi ép vào mũi là rất nguy hiểm vì nó dễ gây nóng rát, phù nề có thể làm bỏng niêm mạc mũi của trẻ. Trẻ dưới 3 tuổi càng có nguy cơ nhiều hơn do niêm mạc mũi trẻ rất mỏng, trong khi đó nước tỏi lại nóng và cay, nhất là nước tỏi đậm đặc. Ngay cả với người lớn, nếu dùng nước ép tỏi nhỏ mũi nồng độ quá đặc cũng dễ bị bỏng niêm mạc mũi.

Nhiều bà mẹ thường truyền nhau cách ép nhánh tỏi rồi trộn với nước muối sinh lý nhỏ vào mũi của bé để trị chứng hắt hơi, sổ mũi. Khi niêm mạc mũi bị bỏng rộp, nếu không phát hiện điều trị sớm, có thể dẫn tới hoại tử. Hơn nữa, trẻ cũng sẽ khó thở bằng đường mũi mà buộc phải thở bằng miệng, không khí không được làm ấm dễ gây viêm họng, viêm phổi. Vì thế, tốt nhất không nên sử dụng nước tỏi ép để trị viêm mũi, sổ mũi cho trẻ.

2. Rửa mũi quá nhiều

Theo PGS.TS Nguyễn Tiến Dũng – Trưởng Khoa Nhi (BV Bạch Mai), nhiều cha mẹ còn cẩn thận xịt, rửa mũi hàng ngày cho bé dù con không bị ngạt mũi hay viêm mũi để phòng tránh các bệnh về đường hô hấp. Đây cũng là sai lầm làm hại tới trẻ. Mũi của trẻ và người lớn cũng như nhau, bình thường có cơ chế tự làm sạch.

Rửa mũi nhiều làm mất đi chất nhầy tự nhiên trong khoang mũi. Trong khi đó, chất nhầy này có tác dụng tạo độ ẩm, ngăn chặn bụi bẩn. Nếu mất đi chất nhầy này, trẻ càng dễ bị khô mũi, nhiễm khuẩn mũi, gây tổn thương niêm mạc mũi, dễ bị viêm hơn.Việc dùng quá thường xuyên cũng có thể làm teo niêm mạc mũi, ảnh hưởng đến chức năng thở, khứu giác.

Chỉ nên dùng nước muối sinh lý rửa sạch trước khi nhỏ thuốc trị ngạt mũi khi trẻ có triệu chứng ngạt mũi, sổ mũi, có nước mũi trong, mũi đặc… Nhưng cần lưu ý, trước khi nhỏ nước muối vào mũi, nếu trời lạnh các mẹ nên ngâm lọ nước muối sinh lý vào nước nóng cho ấm lên rồi nhỏ cho trẻ mỗi bên mũi chừng 1/3 – 1 lọ tuỳ theo độ tuổi. Rửa khoảng 3 – 4 lần/ngày.

3. Hút mũi cho trẻ

Bác sĩ Lộc cho hay, trẻ khi sổ mũi thường dễ bị ngạt mũi hay nhiều đờm gây khó thở, khò khè. Khi thấy trẻ có những biểu hiện vậy, nhiều phụ huynh thường tự xử trí bằng cách đưa miệng hút mũi cho em bé nhưng khi cha mẹ dùng miệng hút mũi bé thì mầm bệnh trong miệng sẽ lây cho em bé. Do đó, cách làm này sẽ lợi bất cập hại vì khiến bệnh của trẻ nặng thêm.

Ngoài ra, việc sử dụng hút mũi hay xilanh đưa nước vào khoang mũi cũng cần lưu ý. Nếu làm không đúng sẽ rất nguy hiểm, có thể làm trẻ sặc và nước sẽ tràn vào màng phổi. Mỗi lần chọc sâu ống hút vào mũi trẻ để hút thì áp lực ấy sẽ hút niêm mạc mũi lên. Nhiều lần làm sẽ gây phù nề niêm mạc mũi nhiều hơn mà nghẹt mũi vẫn kéo dài, không tốt cho trẻ, đặc biệt là trẻ dưới 1 tuổi.

4. Lạm dụng thuốc nhỏ mũi

Rửa mũi nhiều làm mất đi chất nhầy tự nhiên trong khoang mũi Một sai lầm khác khi điều trị sổ mũi cho trẻ là lạm dụng các loại thuốc nhỏ mũi không theo chỉ định của bác sĩ, nhất là các loại thuốc có chứa corticoid, kháng sinh… khi chưa tìm nguyên nhân để điều trị. Theo các bác sĩ, những thuốc nhỏ mũi có chứa corticoid chỉ được dùng dưới 7 ngày và nhất định phải theo chỉ định của bác sĩ.

Thuốc coricoid nếu dùng không đúng sẽ gây một số biến chứng, nhất là ở trẻ em như ức chế vỏ thượng thận tiết hormone làm tăng giữ muối, nước, ứ đọng mỡ ở một số bộ phận như mặt, tăng đường huyết… Đặc biệt, khi có các tổn thương khu trú ở mũi mà dùng thuốc nhỏ mũi có chứa corticoid sẽ ức chế sự lành vết thương.

Nếu lạm dụng thuốc co mạch có hoạt chất là Xylometazoline 0.05% – 0.1% (biệt dược Otilin, Otdin, Coldi-B…) trẻ dễ bị ngộ độc thuốc. Tốt nhất khi trẻ sổ mũi và đau họng kéo dài, sốt cao… cần đưa đi khám để tìm nguyên nhân và điều trị kịp thời.

Quan tâm: Mẹo trị viêm mũi dị ứng

Lưu ý khi xử lý ngạt, sổ mũi ở trẻ:

Tăng cường cho bé uống nhiều nước, bú mẹ.

Với trẻ lớn khi trẻ bị sổ mũi hay mũi đặc, cha mẹ có thể hướng dẫn trẻ tập hỉ mũi, hỗ trợ dùng nước muối sinh lý đúng lượng xịt để nước mũi loãng ra. Không nên dùng tay bịt hai bên để hỉ mũi vì sẽ làm tăng áp lực đột ngột vào mũi. Giấy để hỉ mũi nên dùng loại giấy mềm, sạch, chỉ dùng một lần.

Sử dụng thuốc phải được bác sĩ chỉ định, không tự ý dùng thuốc và các biện pháp xử trí theo dân gian.

Để trẻ không bị sổ mũi, viêm mũi nên giữ ấm cho trẻ khi ra ngoài trời lạnh, giữ vệ sinh cho trẻ vì hệ miễn dịch của trẻ còn rất yếu, nhất là trẻ dưới 6 tuổi.

Chúc bé nhà bạn luôn mạnh khỏe để vui đùa thỏa thích!