Các bài tập thể dục cho người suy thận

Có thể phòng tránh và kiểm soát bệnh thận nếu tuân thủ những nguyên tắc như: hoạt động thể lực phù hợp; kiểm soát đường huyết; kiểm soát huyết áp; chế độ dinh dưỡng phù hợp và kiểm soát cân nặng; đảm bảo uống đủ nước; tránh các chất kích thích (rượu bia, thuốc lá...); dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ; khám định kỳ và kiểm tra chức năng thận nếu có yếu tố nguy cơ.

Sỏi thận là nguyên nhân gây suy thận.

Tập luyện phòng tránh và kiểm soát bệnh thận

Tập luyện có thể không trực tiếp tác động có lợi đối với hệ thống thận tiết niệu. Nhưng việc tập luyện giúp quá trình trao đổi chất diễn ra thuận lợi, kiểm soát huyết áp, các bệnh lý chuyển hóa, thừa cân-béo phì... Từ đó giúp phòng ngừa và kiểm soát bệnh thận.

Béo phì dẫn đến những thay đổi trực tiếp về áp lực lọc và áp lực máu tại thận. Với người mắc bệnh thận mạn tính có kèm theo tình trạng thừa cân-béo phì cũng làm tăng tiến triển bệnh. Béo phì cũng làm tăng nguy cơ bị đái tháo đường, tăng huyết áp, dẫn đến bệnh thận mạn tính, suy thận giai đoạn cuối. Điều trị bệnh thận ở bệnh nhân béo phì, bước đầu tiên phải giảm trọng lượng, do đó việc luyện tập phù hợp để kiểm soát cân nặng có ý nghĩa vô cùng quan trọng.

Sỏi thận cũng là một bệnh lý tiết niệu thường gặp. Chế độ ăn uống là một trong những yếu tố có thể thúc đẩy hoặc kìm hãm sự hình thành, tiến triển của bệnh. Ngoài ra, thói quen sinh hoạt uống ít nước, nhịn tiểu..., đặc thù công việc tĩnh tại ít vận động có thể là những yếu tố nguy cơ hình thành sỏi. Vì vậy, các hoạt động thể lực phù hợp thậm chí không phụ thuộc vào khối lượng, cường độ hay thời gian vận động cũng có vai trò quan trọng góp phần làm giảm nguy cơ sỏi thận.

Duy trì hoạt động thể lực phù hợp phòng chữa bệnh thận.

Chế độ hoạt động thể lực cho người mắc bệnh thận

Bệnh viêm cầu thận cấp:

Giai đoạn tiến triển đái ít, phù: Người bệnh cần nghỉ ngơi.

Giai đoạn hồi phục: Làm việc nhẹ, học tập bình thường, thực hiện các công việc nhẹ như nấu ăn, giặt là, dọn nhà, làm vườn; các hoạt động tập luyện như đi bộ chậm, tránh các hoạt động thể lực nặng.

Ổn định trong 6 tháng: Làm việc bình thường, thể dục nhẹ nhàng, công việc hành chính, nội trợ bình thường, việc nông nghiệp nhẹ; tập luyện thể lực nhẹ đến vừa như đi bộ nhanh, bơi, đánh golf…

Ổn định trong 2 năm: Làm việc bình thường, có thể tập thể dục thể thao, hoạt động thể lực mức độ vừa, tập luyện thể dục thể thao như chạy tốc độ chậm, bóng bàn, cầu lông, tập aerobic...

Viêm cầu thận mạn tính:

Nếu protein niệu < 1 g/24giờ:

Suy thận độ I: có thể thực hiện các hoạt động thể lực như bóng chuyền, bóng rổ, đá bóng, chạy tốc độ, chạy cự ly dài, tập gym...)

Suy thận độ II, IIIa: hoạt động thể lực mức độ vừa, tập luyện thể dục thể thao như chạy tốc độ chậm, bóng bàn, cầu lông, tập aerobic...

Suy thận độ IIIb: công việc hành chính, nội trợ bình thường, việc nông nghiệp nhẹ; tập luyện thể lực nhẹ đến vừa như đi bộ nhanh, bơi, đánh golf...

Suy thận độ IV: thực hiện các công việc nhẹ như nấu ăn, giặt là, dọn nhà, làm vườn; các hoạt động tập luyện như đi bộ chậm, tránh các hoạt động thể lực nặng.

Nếu protein niệu > 1 g/24giờ:

* Không tăng huyết áp:

Suy thận độ I, II: Hoạt động mức độ vừa phải, tránh hoạt động nặng.

Suy thận độ IIIa, IIIb: Công việc hành chính, nội trợ bình thường, chế độ hoạt động thể lực phù hợp từ nhẹ đến vừa.

Suy thận độ IV: Hoạt động mức độ vừa phải, tránh hoạt động nặng.

* Tăng huyết áp

Suy thận độ II, II, IIIa: Công việc hành chính, nội trợ bình thường, chế độ hoạt động thể lực phù hợp từ nhẹ đến vừa.

Tôi là nữ, 46 tuổi, mới phát hiện mắc bệnh thận khi đã ở giai đoạn 5, nhưng chưa chạy thận. Tôi bị tiểu đường và huyết áp cao lâu năm (chỉ số độ lọc cầu thận là 10, huyết áp 170/90 mmHg). Với tình trạng bệnh lý này, tôi cần ăn uống, tập luyện thế nào, tập môn gì và cường độ ra sao? (Minh Trang, Hải Dương)

Trả lời:

Bệnh thận mạn có 5 giai đoạn, giai đoạn 5 là giai đoạn cuối của bệnh thận mạn tính cần được theo dõi, chăm sóc, điều trị các biến chứng của bệnh nhằm hạn chế phải điều trị thay thế thận càng lâu càng tốt.

Ngoài việc thăm khám và tuân thủ chỉ định điều trị của bác sĩ, chế độ dinh dưỡng cho người suy thận cũng cần được đặt lên hàng đầu, góp phần lớn vào thành công của việc điều trị. Người bệnh cần điều chỉnh lại chế độ ăn theo khuyến cáo của bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng, tránh để thận phải làm việc quá sức.

Nhu cầu năng lượng cho người suy thận là 25-35 kcal/kg cân nặng mỗi ngày tùy theo tuổi, giới tính, mức độ hoạt động thể lực, thành phần cơ thể, giai đoạn bệnh và các bệnh đồng mắc hoặc tình trạng bệnh cấp tính đang có. Người bệnh cần kiểm soát lượng protein, chất béo, kali, hạn chế natri, phosphat. Tuy nhiên, phải đảm bảo 4 nhóm dưỡng chất quan trọng, thiết yếu cho cơ thể như bột đường, chất đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất.

Chế độ dinh dưỡng của người suy thận cần bổ sung đúng và đủ dưỡng chất. Ảnh: Freepik

Lượng protein không nạp vào quá nhiều cũng không quá ít, nếu nhiều sẽ gây chất thải tích tụ trong máu và thận làm hại thận. Ngược lại ăn quá ít có nguy cơ suy dinh dưỡng. Tránh thịt đỏ, hải sản, da, nội tạng động vật, đồng thời, cần chú ý nạp nhiều thực phẩm giàu vitamin và khoáng chất để bảo vệ tế bào và hỗ trợ sửa chữa các tổn thương, đảm bảo cân bằng điện giải, ít toan, đủ canxi, ít phosphat.

Hạn chế lượng muối ăn vào giúp kiểm soát tốt huyết áp, duy trì chức năng thận lâu hơn. Hàm lượng natri lý tưởng là dưới 2 g một ngày. Người bệnh cần hạn chế thức ăn giàu phospho như các loại thức ăn nhanh, thực phẩm đóng gói, phô mai, thịt đông lạnh, soda, các thức uống có gas, nước tăng lực, rượu bia... Chú ý lượng nước uống vào bằng lượng nước thải ra trong vòng 24 giờ cộng thêm 300-500 ml.

Bên cạnh đó, khi bị suy thận, khả năng đào thải kali qua nước tiểu bị suy giảm, dẫn đến tình trạng tăng kali trong máu. Điều này gây yếu cơ, rối loạn nhịp tim, thậm chí là ngưng tim. Nhu cầu bổ sung kali của người chạy thận là dưới 2 g mỗi ngày, nên kiêng các loại rau quả nhiều kali như những loại trái cây khô, sầu riêng, mơ, cam, chuối, bơ, đậu tương, đậu xanh, khoai tây, cà chua, măng, bí ngô, rau khoai lang, rau muống... Khi ăn rau nên luộc, bỏ nước luộc, chỉ ăn rau sẽ giảm lượng kali đưa vào.

Bác sĩ Thanh Thùy đang thăm khám cho bệnh nhân. Ảnh: Bệnh viện Tâm Anh

Song song đó, người bệnh suy thận cần vận động mỗi ngày. Theo Tổ chức phòng chống Bệnh thận tại Mỹ, tập thể dục giúp hạ huyết áp, giảm lượng cholesterol, giữ trọng lượng cơ thể cân đối và cải thiện giấc ngủ. Việc tập thể dục cũng làm tăng lượng máu và khối lượng hồng cầu ở những người bệnh phải thẩm tách máu khi chạy thận. Các môn thể thao phù hợp là đi bộ, bơi lội, yoga, đạp xe, aerobic..., nên tập từ 20-30 phút một ngày, 3-5 lần một tuần.

Tuy nhiên, khi gặp các triệu chứng như: đau ngực, hụt hơi, mệt mỏi, chuột rút, buồn nôn, nhịp tim đập không đều hoặc đập nhanh, choáng váng, chóng mặt... nên ngưng tập. Để hạn chế rủi ro sức khỏe, bạn nên tham vấn ý kiến bác sĩ trước khi tập luyện.

Ngoài chế độ ăn uống và tập luyện, bạn cần kiểm soát huyết áp vì tăng huyết áp là nguyên nhân khiến bệnh suy thận chuyển biến nặng hơn. Tránh tự ý dùng thuốc không theo chỉ định của bác sĩ, đồng thời kiểm soát lượng đường trong máu cũng như chỉ số khối cơ thể (BMI) ở mức hợp lý.