Đối với đồng hồ, jewels là một bộ phận vô cùng quan trọng, nó không chỉ giúp bộ máy cơ chạy bền bỉ mà nó còn mang đến sự chính xác gần như tuyệt đối. Vậy jewels là gì? Bộ máy 21 jewels có phải là chuẩn mực của một chiếc đồng hồ cơ. Bài viết dưới đây sẽ giải đáp cho anh em tất cả những thắc mắc liên quan tới jewels.
Jewels là gì?
Jewels là một thuật ngữ dùng để chỉ chân kính trong bộ máy và thường được làm từ đá quý.
Những thời gian đầu khi mới phát minh ra đồng hồ đeo tay, chân kính được làm kim loại cứng. Tuy nhiên, do quá trình vận hành và chuyển động của các bánh răng, chân kính làm từ kim loại bị mòn do ma sát và chiếc đồng hồ hoạt động không còn chính xác.
Khi nhận ra những điểm yếu của jewels kim loại, những nhà sản xuất đã thay thế nó bằng các vật liệu khác như đá quý, kim cương… Ngày nay, với khoa học kỹ thuật hiện đại, các chân kính đã được thay thế bằng nhiều chất liệu hơn như đá thạch anh, đá đỏ, đá thạch lựu hay các loại đá đắt tiền như ruby, kim cương.
►►► Xem thêm: Tough solar là gì? Đồng hồ Tough solar có điểm gì vượt trội?
Các dạng chân kính trong chế tác đồng hồ
Cùng mang một cái tên chân kính nhưng tại mỗi vị tí khác nhau, mỗi dòng máy khác nhau thì chân kính có hình dạng và tên gọi riêng. Jewels được chia thành 5 loại sau:
►Hole Jewels: Chân kính này có hình tròn, dẹt và được khoan lỗ tại chính tâm. Loại jewels được sử dụng để gắn vào các trục bánh răng có vận tốc quay thấp, không yêu cầu cao về độ sai số và độ chịu lực vuông góc với trục quay.
►Cap Jewels: Chân kính tròn, dẹt nhưng không có lỗ tại tâm. Loại jewels này được đặt vào giữa 2 đầu trục quay có vận tốc quay lớn, yêu cầu cao về độ sai số.và chịu ảnh hưởng nhiều bởi lực dọc trục.
►Pallet Jewels: Chân kính này có dạng vuông hay chữ nhật và được gắn tại những vị trí bị va đập theo chiều ngang như vị trí đầu ngực, trượt cò khoá, bánh thoát.
►Roller Jewels: Có dạng hình trục giống con lăn, chân kính này được gắn trên bệ bánh lắc hay vị trí chịu tác động của lực va đập theo chiều ngang.
►Shock Protection Jewels: Loại chân kính này không có hình dạng cụ thể. Thường nằm giữa các chân kính khác hay một bộ phận nào đó. Nhiệm vụ của nó là bảo vệ các chân kính quan trọng khác khi bị va đập mạnh.
►►► Xem thêm: Strap là gì? Cách chọn Strap phù hợp với đồng hồ đeo tay của bạn
Tác dụng của jewels
Có thể nói, đối với một bộ máy đồng hồ thì jewels giữ vai trò vô cùng quan trọng. MMột cố máy bình thường cũng có khoảng 200 chi tiết để có thể liên kết với nhau là nhờ vào chân kính. Với việc làm từ những thiết bị cứng và trơn giúp bộ máy giảm tối đa độ ma sát không đáng có, đã giúp đồng hồ giảm thiểu độ sai số và kéo dài được độ tuổi.
Ngoài ra, chân kính còn có tác dụng làm đẹpcho đồng hồ, đặc biệt là những chiếc đồng hồ thiết kế Open Heart. Những chiếc chân kính được cắt gọt tỉ mỉ đánh bóng lấp lánh khi có ánh sáng chiếu vào thu hút mọi ánh nhìn và khiến bất kỳ ai nhìn ngắm cũng phải trầm trồ khen ngợi. Bên cạnh đó, chân kính còn làm tăng giá trị của chiếc đồng hồ bởi chất liệu tạo ra nó.
21 jewels liệu rằng đã đủ?
Không phải ai cũng hiểu được 21 jewels là gì nếu như chưa đọc bài viết này. Như đã giải thích ở trên, jewels là chân kính nên 21 jewels được hiểu là một loại đồng hồ có 21 chân kính trong bộ máy. Tuy nhiên, nhiều người chơi đồng hồ vẫn tự đặt ra câu hỏi: “Bao nhiêu chân kính là đủ?”
Trên thực tế, tuỳ thuộc vào câu tạo và các chứng năng mà một chiếc đồng hồ có nhiều hay ít chân kính. Trung bình, một bộ máy thường có tối thiểu 17 chân kính, trên đồng hồ cơ tự động là 21 chân kính và trên một số đồng hồ Quart thì con số chân kính được rút gọn xuống là 4. Cụ thể, số lượng chân kính có trên mỗi dòng đồng hồ như sau:
– 4 jewels là số chân kính trên một chiếc đồng hồ Quart đơn thuần chỉ có 1 bộ kim.
– 6 đến 7 jewels thường áp dụng cho những bộ máy pin với nhiều kim hiển thị nhiều chức năng.
– 17 jewels là bộ máy cơ lên dây cót hoàn toàn bằng tay.
– 21 jewels là số chân kính của một bộ máy có khả năng lên dây cót tự động.
– 23 jewels thường được sử dụng cho những chiếc đồng hồ cơ có 2 trống dự trữ năng lượng.
– 25 đến 27 jewels là số chân kính bộ máy của một chiếc đồng hồ cơ đa năng
– Đối với những chiếc đồng hồ phức tạp số lượng chân kính có thể nhiều hơn 40. Ví dụ như những chiếc đồng hồ cơ 2 mặt số.
►►► Xem thêm: Bracelet là gì? – Giải đáp thuật ngữ trong đồng hồ
Giá trị đồng hồ có được đánh giá bằng số chân kính?
Khi nói tới jewels được làm từ đá quý, nhiều nười đã nghĩ tới một thứ gì đó xa xỉ. Thật sự thì điều này chỉ đúng với một số ít đồng hồ sử dụng chân kính được chế tác từ kim cương tự nhiên hay những loại đá vô cùng quý hiếm.
Như đã phân tích ở phần đầu, ngày nay, chân kính được làm từ rất nhiều chất liệu khác nhau và thường làm từ những loại đá quý nhưng chúng không hề quá đắt, hơn nữa kích thước của chúng cũng rất nhỏ. Dù với số lượng chân kính nhiều thì cũng không thể nói được giá trị của một chiếc đồng hồ qua việc có nhiều chân kính, độ phức tạp của bộ máy, chất liệu tạo thành và thiết kế mới là những yếu tố quan trọng mang đến giá trị của một chiếc đồng hồ.
►►► Xem thêm: Crown là gì? Những điều bạn cần viết về Crown
Đồng hồ càng nhiều chân kính thì càng phức tạp?
Đây cũng là thắc mắc của nhiều người mới chơi đồng hồ và thiếu nhiều kiến thức. Thực tế, những mẫu đồng hồ phức tạp thì chắc chắn sẽ có nhiều chân kính nhưng những chiếc đồng hồ có nhiều chân kính chưa chắc đã có bộ máy phức tạp. Tại sao?
Trước khi giải thích lý do, anh em hãy nhớ kỹ tác dụng chính của chân kính là giảm độ ma sát khi các bánh răng hoạt động. Nhưng nhiều người lại hiểu lầm thành nhiều chân kính thì bộ máy sẽ phức tạp. Nắm được tâm lý này, nhà sản xuất đã thêm vào 1 vài chân kính vào những vị trí không cần thiết để tăng số lượng chân kính để thu hút sự quan tâm của nhiều người và thu lợi nhuận.
Để đánh giá bộ máy có phức tạp hay không thì cần phải tìm hiểu về số lượng chi tiết máy, các tính năng chứ không hẳn là dự vào số lượng jewels.
Trên đây là lời giải đáp cho câu hỏi “Jewels là gì?” và tất tần tật những thắc mắc liên quan tới jewels – chân kính. Nếu anh em thấy thông tin hữu ích, hãy ủng hộ ShopWatch 1 like để có thêm động lực và cũng đừng quên chia sẻ thông tin hữu ích này đến bạn bè, người thân.
Nếu có bất kỳ thắc mắc về đồng hồ, anh em vui lòng liên hệ với ShopWatch theo hotline: 097.559.2299 hoặc đến trực tiếp số 218 Lê Duẩn – Hà Nội. ShopWatch rất hân hạnh được giải đáp thắc mắc và tư vấn lựa chọn đồng hồ cho anh em.
Chân kính đồng hồ trong tiếng Anh là Jewel, là một bộ phận rất quan trọng của máy đồng hồ ra đời vào thế kỷ 18. Không như các bộ phận khác của bộ máy, chân kính đồng hồ được làm từ các loại ngọc, đá … đó là lý do vì sao nó có tên là Jewel và mục đích sự có mặt của chúng là tăng độ bền cho đồng hồ.
CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ – JEWEL LÀ GÌ, TÁC DỤNG, MỨC ĐỘ CẦN THIẾT CỦA CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ
Chân kính đồng hồ hay còn gọi là Jewel, là một bộ phận màu hồng đỏ bóng bẩy trong suốt có mặt trong các bộ máy của đồng hồ bất kể là máy cơ hay hay pin được Nicolas Fatio de Duillier, Pierre, Jacob Debaufre phát minh vào năm 1702/1704.
Thời điểm này đồng hồ cơ đã có độ phổ biến cao, khi nhược điểm chung là bộ máy của chúng dễ bị mài mòn do các bộ phận kim loại ma sát được phát hiện thì chân kính đồng hồ bắt đầu đưa vào sử dụng. Chân kính đồng hồ được làm từ các loại vật liệu có độ cứng cao, ít bị mài mòn có tác dụng chủ yếu là giảm ma sát để tăng độ bền cho bộ máy đồng hồ.
Ngày nay, chân kính được dùng chủ yếu trên đồng hồ cơ và số ít đồng hồ pin cao cấp của Thụy Sĩ, Đức. Dựa vào lý thuyết tăng độ bền, theo dòng thời gian, số lượng chân kính đồng hồ tăng dần và đã có một cuộc tranh cãi xảy ra về số lượng cần thiết trên một chiếc đồng hồ.
Đến thời điểm hiện tại, cuộc tranh cãi này cũng đã đến hồi kết và chân kính trên đồng hồ thật sự rất cần thiết, đặc biệt là đồng hồ cơ tự động, đồng hồ cơ có tính năng phức tạp nhưng tuyệt đối không phải là có càng nhiều càng tốt.
Tính trung bình, số lượng chân kính đồng hồ cần thiết/tối thiểu trên đồng hồ lên dây cót thường là 17, trên đồng hồ tự động là 21 và nên có trên đồng hồ pin là 4. Tùy theo cấu tạo, tính năng, cơ chế của bộ máy mà có số lượng phù hợp.
CỤ THỂ HƠN VỀ CÔNG DỤNG CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ
Nhiều chân kính đồng hồ có phải chỉ để cho đẹp thôi không?
Hầu hết mọi người đều nghĩ rằng chân kính đồng hồ được dùng để trang trí cho bộ máy hoặc tăng giá trị của đồng hồ như tên gọi Jewel của nó. Mặc dù đây là một suy nghĩ đúng đắn nhưng công dụng này không quan trọng bằng hai công dụng tăng độ bền và độ chính xác.
5 công dụng của chân kính đồng hồ:
ɵ Giảm đi sự ma sát giữa các chuyển động để tăng độ chính xác [ở mức độ vừa phải]
ɵ Hệ quả của giảm đi ma sát chính là tăng tuổi thọ của các bộ phận bị lực tác động giúp đồng hồ bền hơn [rất đáng kể]
ɵ Chống sốc để tăng độ bền cho các chân kính đồng hồ khác [ở mức độ vừa phải]
ɵ Trang trí cho bộ máy của đồng hồ [rất đáng kể]
ɵ Tăng giá trị cho đồng hồ [không đáng kể đến rất đáng kể tùy theo vật liệu làm chân kính]
VÌ SAO GỌI LÀ CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ?
Từ gốc Jewel có nghĩa là đá quý, được dùng để nhắc đến nguồn gốc vật liệu đồng thời ám chỉ chân kính đồng hồ là một bộ phận tuyệt đẹp và khá có giá trị, trang trí và tăng đẳng cấp của đồng hồ.
Còn từ chân kính lại có xuất phát từ Trung Quốc, có nghĩa là chân bằng kính, trong đó chân là chân/giá đỡ [nhưng thực ra không hẳn chân kính đều nằm ở phần chân] trong khi kính để ám chỉ sự trong suốt. Từ ngữ này đã du nhập vào Việt Nam trong thời kỳ chúng ta vẫn thường dùng từ Hán-Việt lấy từ phiên âm tiếng nước ngoài của Trung Quốc.
CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ ĐƯỢC LÀM TỪ CHẤT LIỆU GÌ
Hơn 400 năm trôi qua, rất nhiều vật liệu đã được dùng để chân kính làm từ kim cương, đá quý, đá Sapphire, ngọc thạch lựu, ruby, thạch anh, … chúng đều là những vật liệu có độ mài mòn thấp, độ cứng cao, trơn trượt khi tiếp xúc lẫn nhau và tiếp xúc với các bộ phận kim loại trong máy đồng hồ chính hãng của các thương hiệu có uy tín.
Hiện nay chân kính đồng hồ có thể làm bằng saphire, Ruby, thậm chí là kim cương.
Tùy theo đẳng cấp của thương hiệu cùng chiếc đồng hồ mà người ta chọn loại tương ứng nhưng sau tất cả, phần lớn đều không quá đắt. Từ 1900 đến nay, nhiều loại vật liệu trên chỉ còn xuất hiện trên các mẫu đồng hồ đắt tiền còn phần lớn đồng hồ đều dùng Sapphire tổng hợp và Ruby nhân tạo do Auguste Verneuil phát minh.
Hiện nay có nhiều thương hiệu, nhà sản xuất đồng hồ rẻ tiền, đồ giả, đồ nhái, … đã dùng đến cả thủy tinh pha màu để làm chân kính. Thủy tinh có độ cứng thấp, dễ bị mài mòn khiến cho tác dụng duy trì độ bền rất hời hợt, chủ yếu để làm cho có “số lượng” bằng chị bằng em, cho “đẹp” là chính.
CÓ BAO NHIÊU LOẠI CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ
Chân kính đồng hồ – Jewel được tiện, cắt gọt, đánh bóng, khoan lỗ, khoét trũng,… tùy theo loại mà được gia công tương ứng nhưng thường khá nhỏ, to nhất là chân kính đầu trục bánh lắc lo xo cùng hiếm khi quá 2mm.
Các loại chân kính đồng hồ
Các loại chân kính đồng hồ cụ thể:
1] Chân kính tròn có lỗ xuyên tâm [Hole Jewels]: Jewel hình tròn, dẹt, ở giữa được khoan lỗ, loại này được dùng để gắn vào các trục bánh răng xoay có vận tốc quay nhỏ, không yêu cầu cao lắm về độ sai số và độ chịu lực tác động từ các phương vuông góc với trục quay. Kích thước lỗ khoan tùy theo kích thước trục.
2] Chân kính tròn không có lỗ xuyên tâm [Cap Jewels]: [còn gọi là chân kính mũ], Jewel có hình tròn, dẹt, ở giữa không khoan lỗ xuyên tâm hoặc không có lỗ, thường được đặt áp vào 2 đầu trục quay có yêu cầu cao về độ sai số, có vận tốc quay lớn, chịu ảnh hưởng nhiều bởi lực tác động dọc trục.
3] Chân kính dạng phiến, vuông chữ nhật [Pallet Jewels]: là loại Jewel có hình viên gạch được gắn trên những điểm bị tác động, va đập theo chiều ngang như như hai đầu ngựa, trượt cò khoá, bánh thoát [còn gọi bánh xe gai].
4] Chân kính dạng con lăn [Roller Jewels]: có hình dạng hình trụ, chỉ được gắn trên bệ bánh lắc để ngựa “đá”, điểm bị tác động va đập kiểu trượt [chiều ngang].
5] Chân kính bảo vệ sốc [Shock Protection Jewels]: không có hình dạng cụ thể, đây là một tổ hợp chân kính đồng hồ ngăn không cho làm vỡ chân kính cần bảo vệ khi đồng hồ bị chấn động mạnh.
VỊ TRÍ CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ TRONG CƠ CẤU HOẠT ĐỘNG CỦA BỘ MÁY
Sơ đồ thể hiện vị trí của các loại chân kính trong cơ cấu hoạt động
Hình số 1: có 7 loại 1, loại 2, loại 3, loại 4. Cả phía trên và phía dưới của bánh lắc tổng cộng là 4, ngựa có 3.
Hình số 2: có 8 loại 1 và 2 hiện diện trên các trục xoay
Hình số 3: có 2 loại 1 trên hai đầu bánh răng trung tâm
Hình số 4: từ 2-4 loại 1 và loại 2 để có tổng cộng 19-21
VỊ TRÍ CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ TRONG CƠ CẤU BẢO VỆ BỘ MÁY
Sơ đồ thể hiện vị trí của loại 5 trong cơ cấu chống sốc Incabloc [phổ biến trong máy ETA]
HIỂU ĐÚNG VỀ CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ
Ở trên chúng ta đã nhắc đến cuộc tranh cãi diễn ra về sự cần thiết của chân kính trong đồng hồ khi sự lạm dụng số lượng đã tăng vùn vụt lên những con số khủng trong vòng 150 năm qua đến mức thừa thải. Như vậy, số dư ra chỉ có thể là dùng để trang trí, tăng giá trị của chiếc đồng hồ là chính.
Chân kính đồng hồ trong bộ máy đồng hồ tự động Alange & Sohne.
Nói chính xác, chân kính đồng hồ chỉ cần thiết ở những nơi xảy ra sự ma sát, tác động của lực, tuyệt đối không phải là càng nhiều thì càng tốt, độ chính xác và độ bền của đồng hồ chỉ có thể tăng hết mức với số chân kính tối đa:
– 4 chân kính cho đồng hồ pin với mặt hiển thị kim
– 6-7 cho đồng hồ pin với mặt hiển thị kim nhiều chức năng
– 17 cho đồng hồ cơ lên dây cót
– 21 cho đồng hồ cơ tự động
– 23 cho đồng hồ cơ có hai trống dự trữ năng lượng
– 25-27 cho đồng hồ cơ đa năng
– Có thể hơn 40 chân kính cho những chiếc đồng hồ cực kỳ phức tạp
NHIỀU CHÂN KÍNH ĐỒNG HỒ CÓ PHẢI LÀ TỐT KHÔNG?
Để tránh chân kính đồng hồ bị lạm dụng vào những mục đích không liên quan đến các chức năng của đồng hồ, năm 1974 Tổ chức Tiêu chuẩn Quốc tế [ISO] đã phối hợp với tổ chức tiêu chuẩn công nghiệp đồng hồ Thụy Sĩ [NIHS] công bố tiêu chuẩn ISO 1112.
Một cỗ máy cực kì nhiều chân kính đồng hồ, nhưng không chiếc nào là thừa cả.
Tiêu chuẩn này nghiêm cấm các nhà sản xuất, thương hiệu quảng cáo chân kính đồng hồ không có tính năng. Tuy nhiên, vẫn có những trường hợp lách luật bằng cách tăng số lượng loại 1, loại 2 vào những nơi cần lắp chân kính.
Dĩ nhiên, lách luật tăng số lượng như thế này chưa bao giờ được chứng minh rõ ràng là tăng độ bền hay độ chính xác. Bạn hãy cân nhắc khi cảm thấy đồng hồ quá đắt vì dư thừa chân kính đồng hồ hơn số lượng tối đa nhé!