Tên văn bản bánh chưng, bánh giầy

Bánh chưng, bánh giầy- Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm được VnDoc sưu tầm và đăng tải nhằm giới thiệu Nội dung tác phẩm, Hoàn cảnh sáng tác nằm trong chương trình giảng dạy môn Ngữ văn lớp 6. Mời quý thầy cô cùng các bạn tham khảo tài liệu dưới đây

Tác phẩm: Bánh chưng, bánh giầy

• I. Đôi nét về văn bản Bánh chưng, bánh giầy
• II. Phân tích văn bản Bánh chưng bánh giầy

Lưu ý: Nếu bạn muốn Tải bài viết này về máy tính hoặc điện thoại, vui lòng kéo xuống cuối bài viết.

Để giao lưu và dễ dàng chia sẻ các tài liệu học tập hay lớp 6 để chuẩn bị cho năm học mới, mời các bạn tham gia nhóm facebook Tài liệu học tập lớp 6.

Văn bản Bánh chưng bánh giầy

I. Đôi nét về văn bản Bánh chưng, bánh giầy

1. Thể loại: truyền thuyết:

- Truyền thuyết là 1 trong 12 thể loại văn học dân gian của nước ta. Gồm có các đặc điểm nổi bật sau:

• Đây là loại truyện dân gian kể về các nhân vật và sự kiện có liên quan đến lịch sử thời quá khứ, thường có yếu tố tưởng tượng kì ảo.
• Thể hiện thái độ và cách đánh giá của nhân dân đối với các sự kiện và nhân vật lịch sử được kể.

- Truyền thuyết Bánh chưng bánh giày thuộc nhóm những truyền thuyết về thời đại Hùng Vương - thời đại mở đầu lịch sử nước ta. Tuy nhiên Bánh chưng bánh giày có điểm khác biệt so với các truyền thuyết cùng bối cảnh, đó là sử dụng rất ít các chi tiết hoang đường, kì ảo.

2. Phương thức biểu đạt

- PTBĐ chính là tự sự

3. Tóm tắt văn bản Bánh chưng bánh giầy:

Lúc vua Hùng về già muốn truyền ngôi cho các con nên ra điều kiện: không kể con trưởng, con thứ, miễn ai làm vừa ý Tiên Vương sẽ được nối ngôi. Các lang đua nhau tìm kiếm của ngon vật lạ trên rừng dưới biển dâng cho vua cha. Riêng có Lang Liêu, người con thứ mười tám, sau khi mộng thấy thần đã làm một loại bánh hình vuông, một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua vô cùng hài lòng mang bánh lễ Tiên Vương, và được kế ngôi vua. Từ đó, bánh chưng, bánh giầy trở thành lễ vật không thể thiếu trong dịp Tết lễ.

[Mời các bạn tham khảo thêm các bản tóm tắt khác về truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy tại đây]

4. Bố cục văn bản Bánh chưng bánh giầy:

- Gồm 3 phần:

5. Giá trị nội dung văn bản Bánh chưng bánh giầy:

Truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta

6. Giá trị nghệ thuật văn bản Bánh chưng bánh giầy:

- Sử dụng các chi tiết tưởng tượng kì ảo [thần báo mộng và chỉ dẫn]

- Sử dụng nhiều chi tiết nghệ thuật tiêu biểu cho truyện dân gian:

• Lối kể chuyện theo trình tự thời gian [cái gì xảy ra trước thì kể trước, cái gì xảy ra sau thì kể sau]
• Cốt truyện xoay quanh một nhân vật chính là Lang Liêu - phải trải qua một cuộc thi tài, gặp phải các khó khăn, được thần linh giúp đỡ và đạt được chiến thắng - nối ngôi vua - kết thúc có hậu.

II. Phân tích văn bản Bánh chưng bánh giầy

1.Mở bài

- Giới thiệu về thể loại truyền thuyết [khái niệm truyền thuyết, khái quát đặc trưng thể loại truyền thuyết…]

- Giới thiệu về truyền thuyết “Bánh chưng, bánh giầy” [tóm tắt truyền thuyết, khái quát giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật…]

2. Thân bài

a. Nhà vua ra quyết định truyền ngôi cho con

- Hoàn cảnh truyền ngôi: giặc ngoài đã dẹp yên, vua đã già, muốn truyền ngôi

- Người nối ngôi vua phải là người nối được chí vua, không nhất thiết phải là con trưởng - yếu tố thể hiện sự tiến bộ trong tư tưởng của vua Hùng [khác với quy định bao đời trước là chỉ truyền ngôi cho con trưởng]

- Cách thức: một câu đố để thử tài – “ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho”

→ Cách chọn người nối ngôi của vua Hùng khác với các đời vua trong lịch sử

b. Các hoàng tử tìm kiếm và sửa soạn lễ vật. Riêng Lang Liêu được thần linh giúp đỡ

- Các hoàng tử đua nhau làm lễ thật hậu, thật ngon đem về lễ Tiên vương, họ đi tìm của quý trên rừng xuống biển

- Lang Liêu là người thiệt thòi nhất, từ khi lớn lên, chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa trồng khoai, trong nhà chỉ có khoai, lúa là nhiều.

- Lang Liêu nằm mộng thấy thần, được thần mách bảo, Lang Liêu nghe lời thần làm lễ vật dâng vua cha:

• Chọn thứ gạo nếp thơm lừng, trắng tinh, đem vo sạch, lấy đậu xanh, thịt lợn làm nhân, dùng lá dong trong vườn gói thành bánh hình vuông, nấu một ngày một đêm thật nhừ.
• Cũng thứ gạo nếp ấy, chàng đồ lên, giã nhuyền, nặn hình tròn

- Ngoài ra, Lang Liêu còn được dạy về giá trị của hạt gạo - sản phẩm nông nghiệp chính của nước ta:

• Trong trời đất không gì quý bằng hạt gạo
• Chỉ có gạo mới nuôi sống con người và không bao giờ chán
• Lúa gạo tự mình có thể trồng được nhiều, đem lại no ấm cho người dân

→ Thể hiện tư duy và lối sống của người dân Việt xưa gắn với nền văn minh lúa nước [gạo, nếp... là sản phẩm chính được sản xuất nhiều nhất, nuôi sống nhân dân ta]

c. Lang Liêu được vua cha truyền ngôi

- Bánh của Lang Liêu được chọn để tế Trời, Đất cùng Tiên vương

- Sau khi lễ xong, vua cùng quần thần ăn bánh, ai cũng tấm tắc khen ngon

- Lang Liêu là người hiểu ý nhà vua nên được truyền ngôi cho.

d. Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy và tục lệ của người Việt

- Ý nghĩa của bánh chưng, bánh giầy:

• Bánh giầy có hình tròn tượng trưng cho trời
• Bánh chưng có hình vuông tượng trưng là đất, thịt mỡ, đậu xanh, lá dong là tượng cầm thú, cây cỏ, muôn loài.
• Lá bọc ngoài, mĩ vị ở trong là ngụ ý đùm bọc nhau

→ Chiếc bánh chứa đựng tư duy, quan niệm của ông cha ta [trời đất dung hòa, vạn vật sinh sôi nảy nở, mọi người yêu thương, đùm bọc, đoàn kết với nhau]

- Tục lệ của dân tộc ta:

• Tập trung, chăm chỉ làm trồng trọt và chăn nuôi
• Cứ đến dịp Tết lại làm bánh chưng, bánh giầy vừa để đặt lên mâm cơm thờ tổ tiên, vừa để mọi người cùng thưởng thức.

→ Đây là những tục lệ, nếp sống có từ ngàn đời xưa đến nay vẫn được lưu truyền, vẫn ăn sâu trong cuộc sống của người dân Việt.

3. Kết bài

- Khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:

• Nội dung: truyền thuyết Bánh chưng bánh giầy vừa giải thích nguồn gốc của bánh chưng, bánh giầy vừa phản ánh thành tựu văn minh nông nghiệp ở buổi đầu dựng nước với thái độ đề cao lao động, đề cao nghề nông và thể hiện sự tôn kính Trời, Đất và tổ tiên của nhân dân ta
• Nghệ thuật: sử dụng các yếu tố tưởng tượng, kì ảo cùng cách kể chuyện dân gian

- Cảm nhận của bản thân về truyền thuyết

Như vậy là chúng tôi đã giới thiệu cho các bạn bài Bánh chưng, bánh giầy- Hoàn cảnh sáng tác, Dàn ý phân tích tác phẩm. Mời các bạn tham khảo thêm đề thi học kì 1 lớp 6, văn mẫu lớp 6 cho các bạn tham khảo ý tưởng khi viết bài.

Ngoài ra các bạn có thể xem thêm chuyên mục Soạn văn 6 mà VnDoc đã chuẩn bị để học tốt hơn môn Ngữ văn lớp 6. Mời các em học sinh, các thầy cô cùng các bậc phụ huynh tham khảo.

Các bài liên quan đến tác phẩm:

• Soạn Văn 6: Bánh chưng bánh giầy
• Soạn bài lớp 6: Bánh chưng, bánh giầy
• Văn mẫu lớp 6: Cảm nghĩ của em về truyện “Bánh chưng bánh giầy”

1. Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào, với ý định ra sao và bằng hình thức gì ?

2. Vì sao trong các con vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ ?

3. Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất, Tiên vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vua ?

4. Hãy nêu ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy.

A. Bố cục:

- Phần 1: Từ đầu.... chứng giám : Nhà vua ra quyết định truyền ngôi

- Phần 2: Tiếp .... hình tròn : Lang Liêu và các hoàng tử tìm kiếm và làm lễ vật

- Phần 3: Còn lại : Ý nghĩa và tục lệ làm bánh chưng, bánh giầy.

B. Tóm tắt:

Hùng Vương có tới hai mươi người con trai. Lúc về già, để chọn người kế ngôi, nhà vua bèn ra điều kiện : Không nhất thiết là con trưởng, ai làm vừa ý vua trong lễ Tiên vương sẽ được truyền ngôi cho. Các lang đua nhau làm lễ thật hậu, chỉ có Lang Liêu - người con trai thứ mười tám là buồn, vì mẹ bị ghẻ lạnh và đã mất. Không như các lang khác có thể sai người đi tìm của quý trên rừng, dưới biển, Lang Liêu chỉ quen việc trồng khoai, trồng lúa, và chàng lại nghĩ : khoai lúa tầm thương quá !

Một đêm, chàng mộng thấy thần và được thần gợi ý, chàng làm ra một loại bánh hình vuông và một loại bánh hình tròn để dâng vua. Vua rất vừa ý, chọn hai thứ bánh ấy đem tế Trời, Đất và Tiên vương.

Bánh hình tròn được đặt tên là bánh giầy, còn bánh hình vuông được đặt tên là bánh chưng và Lang Liêu được vua truyền ngôi cho. Từ đấy, bánh chưng, bánh giầy là hương vị không thể thiếu trong ngày Tết.

I. Đọc - Hiểu văn bản

Câu 1: Vua Hùng chọn người nối ngôi trong hoàn cảnh nào, với ý định ra sao và bằng hình thức gì ?

- Trong hoàn cảnh: đất nước thanh bình và nhà vua đã già.

- Ý định của vua: người nối ngôi phải nối được ý chí của vua, không nhất thiết là con trưởng.

- Hình thức chọn: thử tài [nhân lễ Tiên vương, ai làm vừa ý vua sẽ được truyền ngôi].

Câu 2: Vì sao trong các con của vua, chỉ có Lang Liêu được thần giúp đỡ ?

- Mẹ chàng trước kia bị vua cha ghẻ lạnh, ốm rồi chết. So với anh em, chàng là người thiệt thòi nhất.

- Tuy là con vua, nhưng "từ khi lớn lên, ra ở riêng" chàng "chỉ chăm lo việc đồng áng, trồng lúa, trồng khoai" - sống cuộc sống như dân thường.

- Chàng là người hiểu được ý thần : "Trong trời đất, không gì quý bằng hạt gạo" ; đồng thời chàng tự sáng tạo để thực hiện được ý đó : lấy gạo làm bánh lễ Tiên vương.

Câu 3: Vì sao hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất, Tiên vương và Lang Liêu được chọn nối ngôi vua ?

- Hai thứ bánh của Lang Liêu được vua cha chọn để tế Trời, Đất, Tiên vương vì:

+ Bánh giầy là tượng Trời; bánh chưng là tượng Đất, có cây cỏ muôn loài còn là biểu tượng cho sự "đùm bọc nhau".

+ Vua cha thấy rằng Lang Liêu đã hiểu ý mình là phải phát triển nghề nông thì dân mới no ấm, thái bình. Đây là nguyên nhân thành công của các đấng Tiên vương.

- Lang Liêu được chọn kế vị ngôi báu vì qua hai chiếc bánh đã:

+ Đề cao được sự kính thờ trời đất vả tổ tiên.

+ Thể hiện ý đồ sau khi lên ngôi sẽ phát triển nghề nông, mong mang lại ấm no, thái bình cho dân.

Câu 4: Hãy nêu ý nghĩa của truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy.

Truyền thuyết Bánh chưng, bánh giầy có nhiều ý nghĩa, trong đó nổi bật nhất là: thông qua việc giải thích nguồn gốc sự vật [bánh chưng, bánh giầy – hai thứ bánh tiêu biểu cho truyền thống văn hoá ẩm thực của người Việt Nam trong dịp tết cổ truyền Việt Nam], truyện đề cao trí thông minh và lòng hiếu thảo của người lao động, đề cao nghề nông. Qua cách vua Hùng lựa chọn người nối ngôi là Lang Liêu, truyện còn đề cao ý thức tôn kính tổ tiên, xây dựng phong tục tập quán trên cơ sở coi trọng những giá trị sáng tạo thiêng liêng của nhân dân, ca ngợi truyền thống đạo lí cao đẹp của dân tộc Việt Nam.

II. Luyện tập

Câu 1. Trao đổi ý kiến ở lớp: Ý nghĩa của phong tục ngày Tết nhân dân ta làm bánh chưng, bánh giầy.

Đây là một phong tục có ý nghĩa:

- Đề cao lao động

- Sự thờ kính Trời, Đất, Tổ tiên của nhân dân ta

- Người Việt Nam dù theo bất cứ tôn giáo gì thì việc thờ cúng tổ tiên là nét văn hóa tâm linh rất đáng trân trọng. Con cháu luôn nhớ ơn những tiền nhân đi trước, nguyện làm tốt hơn những điều mà cha ông đã làm hoặc chưa có điều kiện để thực hiện.

Câu 2. Đọc truyện này em thích nhất chi tiết nào ? Vì sao ?

Đọc truyện, mỗi người có thể thích một chi tiết khác nhau, chẳng hạn:

Chi tiết nhà vua gọi các con lại và nói : "...ta già rồi, không sống mãi ở đời, người nối ngôi ta phải nối được chí ta, không nhất thiết phải là con trưởng. Năm nay, lễ Tiên vương, ai làm vừa ý ta, ta sẽ truyền ngôi cho, có Tiên vương chứng giám." vì đây là chi tiết tạo nên sự hồi hộp cho người nghe ; nó có tính chất như câu đố trong một cuộc thi. Các "dữ kiện" đặt ra vừa rõ ràng [khoogn nhất thiết là con trưởng], vừa hàm chứa nhiều khả năng dự đoán bất ngờ [nối được chí ta, làm vừa ý ta].