Tại sao lại mọc mụn cóc

Ảnh minh họa. Nguồn: healthcuretips.com

Khi còn bé, chắc bạn từng nghe nói, nếu sờ hay đụng phải da cóc thì sẽ bị mụn cóc. Thật ra, bệnh do một loại virus gây ra. Việc đi chân không ở những nơi ẩm ướt như ngoài đồng ruộng, ở các phòng tắm công cộng, hồ bơi… sẽ làm tăng nguy cơ mọc mụn cóc ở bàn chân.

- Mụn cóc là những u nhỏ tăng sản lành tính của lớp thượng bì, bề mặt thường sần sùi, gây ra bởi virus HPV [Human Papilloma Virus]. HPV xâm nhập vào da qua những vết trầy xước bên ngoài. Mụn cóc có thể phát triển trong nhiều tháng mới nhìn thấy được.

- Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng tỷ lệ mắc phải ở trẻ em cao hơn vì chúng hiếu động và thường xuyên làm trầy sướt chân tay, hay đi chân không, cắn móng tay, nghịch đất cát, lê la dưới đất... Virus HPV thường sống ở những nơi ấm - ẩm nên việc đi chân đất ở những nơi này sẽ dễ bị mụn cóc bàn chân hơn. Làm móng, cắt khoé móng chân, tay… cũng là nguyên nhân thường gây mụn cóc ở người lớn [nhất là phụ nữ].

- Bệnh nhân bị suy giảm hệ miễn dịch như khi bị ung thư máu, lymphoma hay nhiễm HIV/AIDs dễ bị mụn cóc và thường lâu khỏi.

Các dạng mụn cóc:

Có hai dạng mụn cóc thường gặp

Dạng mụn cóc thông thường [Common warts]

Là những cục sẩn cứng nhô trên da, mặt sần sùi, hình tròn, kích thước từ 2mm đến vài chục milimét, có màu xám. Có thể gặp mụn cóc này ở bất cứ vùng nào trên da, thường gặp nhất là ở bàn tay do chung đụng nhiều. Mụn cóc có thể mọc ở một số vị trí đặc biệt:

- Ở dưới lòng bàn chân, dưới móng tay, dưới móng chân khi chạm vào thường gây đau nhói.

- Mụn cóc Mosaic [Mosaic Warts]: Bao gồm nhiều mụn cóc nhỏ mọc thành chùm ở lòng bàn chân,gót chân.

- Mụn cóc ở bộ phận sinh dục [Genital Warts]: Gặp ở bộ phận sinh dục đàn ông, đàn bà, chung quanh hậu môn, có triệu chứng gần giống như bệnh mào gà. Trong trường hợp có quan hệ tình dục thì dễ bị lây.

Dạng mụn cóc phẳng [plane warts]

Là những sẩn nhỏ hơi nhô cao trên mặt da, nhìn và sờ kỹ mới phát hiện được. Kích thước từ 1mm đến 5mm, màu vàng nâu, bề mặt trơn láng. Loại mụn cóc này thường lây lan nhanh nên thường có vài chục đến hàng trăm cái mọc trên da, có khi mọc thành vệt dài gọi là hiện tượng Koebner. Vị trí thường gặp ở lưng bàn tay, cẳng tay, mặt cổ. Khi mụn cóc đã lây lan nhiều, việc điều trị cần được thực hiện nhiều lần rất mất thời giờ.

Cách lây lan

1- Tiếp xúc trực tiếp với mụn cóc của người bệnh như sờ, cọ sát, cầm nắm… Ngoài ra, bệnh cũng có thể lây qua việc dùng chung vật dụng với người có mụn cóc như khăn lau, giầy dép, quần áo. Thông thường phải mất 2-3 tháng sau khi tiếp xúc với người bệnh thì mới biết có bị lây hay không.

2- Tự lây nhiễm ["nhảy"] trên bản thân người bệnh: Từ vài mụn cóc lớn ban đầu [còn được gọi là "mụn cóc mẹ"], chúng lây lan sang những vùng da lân cận hay những vùng da bị tiếp xúc trực tiếp [như cào, gãi, cầm nắm] và tạo ra nhiều "mụn cóc con" nhỏ li ti. Những mụn con này sẽ phát triển rồi tiếp tục lây lan theo cấp số nhân.

- Ngoài việc gây mất thẩm mỹ, mụn cóc bàn chân còn gây ra một số triệu chứng khác. Khi phát triển to hoặc nằm ở những vị trí bị đè ép khi đi bộ hay chạy [gót chân, đầu ngón chân cái…], chúng sẽ gây đau hay tạo cảm giác vướng cộm rất khó chịu. Mụn cóc quanh móng chân có thể làm nứt nẻ và đau.

- Một số trường hợp mụn cóc bàn chân có thể tự biến mất sau nhiều tháng hay nhiều năm, nhưng đa số vẫn tồn tại, phát triển và lây lan trong thời gian dài. Vì vậy, khi chúng phát triển nhiều, to, đau, chảy máu khi va chạm, làm khó chịu, mất thẩm mỹ thì cần phải điều trị. Mụn cóc là những u sùi lành tính ngoài da, vì vậy việc điều trị cũng phải lành tính, không gây hại cho bệnh nhân và giảm thiểu tối đa các tác dụng phụ.

Các phương pháp điều trị phổ biến

- Vì đây là bệnh gây ra do virus, trong quá trình bệnh có khi bệnh tự nhiên khỏi không để lại dấu vết gì trong vòng 6 tháng. Tuy nhiên trường hợp này cũng ít xảy ra, chủ yếu là gặp ở trẻ em. Càng để lâu mụn cóc thường có khuynh hướng lây lan nhiều hơn, do đó cần thiết là nên điều trị càng sớm càng tốt.

- Có nhiều phương pháp gọi là "chữa mẹo" trong dân gian nhưng cho đến nay chưa có phương pháp nào đáng tin cậy hoàn toàn vì đã nhiều người áp dụng nhưng không thấy có kết quả .

Tự điều chỉnh tại nhà: Chọn giày dép thích hợp, vừa vặn, không chật hay rộng quá. Giữ chân luôn khô ráo và thay tất thường xuyên. Dùng các miếng đế lót, đệm lót [trong giày-dép] ở vị trí có các mụn cóc để giảm đau hay khó chịu. Ngoài ra, có thể dùng đá bọt nhám khi tắm chà lên bề mặt mụn để giảm bớt kích thước và độ sần sùi.

Chấm acid: Khi mụn dưới 0,5 cm sử dụng dung dịch acid salicylic và lactic [duofilm, collomack]. Thuốc sẽ làm tiêu hủy, bong tróc các tế bào sừng cùng với virus ở mụn cóc. Tuy nhiên, phải mất nhiều tuần mới có thể làm mụn biến mất hoàn toàn. Bệnh nhân có thể dùng những chế phẩm này tại nhà, nhưng để sử dụng thuốc hiệu quả, cần rửa sạch vùng sẽ chấm thuốc bằng xà phòng.

- Cọ sát nhẹ bề mặt mụn bằng tay hay đá mài, que dũa móng tay… để loại bỏ lớp tế bào chết [do lần thoa thuốc ngày hôm trước]; thoa thuốc lên bề mặt hay ngay cuống [mụn cóc hình dây] của mụn. Hạn chế tối đa việc để thuốc dính ra vùng xung quanh. Thuốc sẽ khô nhanh chóng và để lại lớp thuốc màu trắng. Đậy kín nắp chai thuốc ngay sau khi thoa và để chỗ mát, vì thuốc dễ bay hơi, thoa mỗi ngày 1 lần sau khi tắm. Tuy nhiên, không được tự sử dụng thuốc khi có các bệnh như đái tháo đường, bệnh tim - mạch, rối loạn tuần hoàn ngoại vi, mụn cóc bị nhiễm trùng...

Chấm nitơ lỏng: Thường được chia làm nhiều đợt, mỗi đợt cách nhau khoảng 1-2 tuần sẽ cho kết quả tốt [có người khỏi hoàn toàn]. Thuốc được sử dụng là khí nitrogen ở dạng hóa lỏng nên có nhiệt độ rất thấp  [-196OC]. Thuốc ít để lại sẹo hay biến đổi sắc tố ở vị trí chấm nhưng thường gây khó chịu khi chấm, có thể gây phồng nước và gây đau nhiều ngày sau khi chấm.

Đốt điện [Electrosurgery]: Áp dụng cho các mụn cóc dưới 1 cm hay ở vị trí khó tiểu phẫu [ví dụ, ở kẽ ngón chân, tay]. Mụn cóc sẽ được giải phẫu lấy đi bằng dòng điện cao tần. Ưu điểm của việc đốt điện là tiến hành nhanh chóng, đơn giản, rẻ tiền và có thể khoét sâu lấy hết nhân mụn cóc. Khuyết điểm là thời gian lành vết thương lâu hơn [tiểu phẩu], chăm sóc vết thương phải kỹ lưỡng hơn, dễ bị nhiễm trùng [vì vết thương hở], chảy máu ở những vết thương to và không được may cầm máu.

Tiểu phẫu [gây tê tại chỗ]: Áp dụng cho mụn có kích thước dưới 2 cm và ở vị trí bằng phẳng [gót chân, cạnh bàn chân, lòng bàn chân…]. Ưu điểm của tiểu phẫu là thời gian lành vết thương nhanh hơn đốt điện, chăm sóc vết thương sau mổ dễ dàng, ít nguy cơ nhiễm trùng hơn [vết thương kín] nhưng chi phí cao hơn, dễ bị tái phát vì không lấy hết nhân mụn cóc được và có thể để lại sẹo.

Tiêm bleomycin tại chỗ hoặc tiêm interferon trong trường hợp mụn cóc khó điều trị.

Lưu ý:

- Không được làm bể, rút dịch… bóng nước trên bề mặt vết thương chấm nitơ lỏng. Nếu có các dấu hiệu và triệu chứng sưng, nóng, đỏ và đau, tiết dịch hay mủ, mùi hôi, sốt cao hay ớn lạnh… thì có thể vết thương bị nhiễm trùng.

- Đôi khi mụn cóc tái phát nhanh do các mụn mẹ đã gieo rắc virus và tạo các mụn con ở những vùng da xung quanh trước khi chúng được điều trị. Các mụn cóc con này có kích thước quá nhỏ nên không thể phát hiện được khi điều trị mụn mẹ. Do đó, nên điều trị mụn cóc sớm ngay khi mới phát hiện để tránh hiện tượng tự lây nhiễm như trên.

- Để tránh tái phát nhiều lần, bệnh nhân phải được dặn dò và tự theo dõi hằng ngày trong 2-4 tuần tại những vị trí tổn thương cũ để phát hiện ngay bất kỳ biểu hiện tái phát nào. Điều trị lại [chấm acid, nitơ, đốt điện, tiểu phẫu…] càng nhanh càng tốt những tổn thương "tái phát", trước khi virus kịp lây nhiễm ra những vùng da xung quanh.

Trường hợp đặc biệt, có khi chỉ cần điều trị "mụn cóc mẹ", vài tuần sau các "mụn cóc con" bỗng nhiên tự biến mất không cần phải can thiệp.

Nguồn: Bệnh viện Hoàn Mỹ Sài Gòn

Định nghĩa

Mụn cóc là những khối u nhỏ trên da, do virus u nhú ở người [HPV] gây ra. Mặc dù không nguy hiểm, nhưng chúng có thể gây mất thẩm mỹ, khiến người bệnh khó chịu và dễ lây cho người khác.

Hiện nay, có hơn 100 loại virus HPV. Hầu như tất cả virus đều gây ra các mụn cóc vô hại ở tay và chân.

Tuy nhiên, một số chủng virus này có thể gây ra mụn cóc sinh dục. Ở phụ nữ, mụn cóc sinh dục có nguy cơ cao dẫn đến ung thư cổ tử cung đe dọa đến tính mạng.

Các loại mụn cóc và dấu hiệu nhận biết

Mỗi loại mụn cóc sẽ có cách nhận biết khác nhau, chẳng hạn như:

Mụn cóc thông thường

Loại mụn cơm này thường mọc trên ngón tay và ngón chân. Tuy nhiên, đôi khi chúng cũng có thể nổi trên những bộ phận khác. Dấu hiệu đặc trưng của mụn cóc thông thường là vẻ ngoài sần sùi và tròn.

Mụn cóc Plantar

Mụn cóc Plantar mọc ở lòng bàn chân. Không giống như các dạng khác, chúng phát triển ở trong da, không nằm ngoài. Những hạt mụn cơm này có thể gây khó chịu khi bạn đi lại.

Mụn cóc phẳng

Mụn cóc phẳng có màu hồng, nâu hoặc hơi vàng và thường mọc ở mặt, đùi hoặc cánh tay. Người bệnh thường khó phát hiện chúng do kích thước tương đối nhỏ.

Mụn cóc dạng sợi mảnh

Dạng mụn cóc này mọc quanh miệng hoặc mũi, đôi khi có thể ở trên cổ hoặc dưới cằm. Chúng nhỏ, có hình dạng thon dài và cùng màu với làn da.

Mụn cóc quanh móng

Mụn cóc quanh móng thường xuất hiện dưới và xung quanh móng chân hoặc móng tay. Chúng có thể gây đau và ảnh hưởng đến sự phát triển của móng.

Khi nào bạn nên đến gặp bác sĩ?

Bạn nên đến gặp bác sĩ nếu mụn cơm:

• Gây đau
• Dễ chảy máu
• Thay đổi hình dáng
• Lây lan nhanh chóng đến các khu vực khác của cơ thể
• Quay trở lại sau khi được cắt bỏ
• Xuất hiện ở một vị trí dễ va chạm và chảy máu liên tục, ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày, như cạo râu, chơi thể thao…

Nguyên nhân

Virus HPV là yếu tố chủ yếu dẫn đến sự tăng trưởng quá mức của keratin, từ đó hình thành các hạt mụn cơm ở tay, chân và nhiều bộ phận khác. Mỗi chủng virus sẽ gây ra mỗi loại mụn cóc khác nhau.

Vì nguyên nhân bị mụn cóc đến từ virus nên đối với câu hỏi mụn cóc có lây không, đáp án là có. Con đường lây bệnh của virus có thể kể đến như:

• Tiếp xúc trực tiếp với da hoặc đồ dùng cá nhân của người bị mụn cóc
• Gãi hoặc cắn mụn cóc
• Mút ngón tay
• Cắn móng tay, nếu có mụn cóc quanh móng tay
• Cạo lông mặt hoặc chân
• Có làn da ẩm ướt hoặc tổn thương

Tuy nhiên, một số chuyên gia cho rằng nguy cơ bị mụn cóc từ người khác tương đối thấp, trừ khi bạn có hệ miễn dịch kém do nhiễm HIV/AIDS hay sử dụng thuốc ức chế miễn dịch sau ghép tạng.

Ngược lại, mụn cóc sinh dục dễ lây lan hơn.

Mụn cóc sinh dục

Hầu hết mụn cóc là vô hại, nhưng một số chủng HPV có thể gây ra mụn cóc trên, trong hoặc xung quanh bộ phận sinh dục.

Những loại mụn này có thể nghiêm trọng hơn. Ở phụ nữ, chúng có khả năng dẫn đến ung thư cổ tử cung, hậu môn và âm hộ.

Ở nam giới, ung thư hậu môn và ung thư dương vật cũng có thể xảy ra do nhiễm trùng một số loại mụn cóc sinh dục.

Điều trị

Mặc dù mụn cóc thường tự hết, nhưng nó thường gây mất thẩm mỹ và khó chịu, vì vậy bạn có thể thử đến gặp bác sĩ da liễu điều trị.

Các cách trị mụn cóc hiệu quả có thể kể đến như:

Axit salicylic

Hầu hết các loại kem, gel và thuốc trị mụn cóc không kê đơn có chứa axit salicylic.

Điều quan trọng là bạn phải bảo vệ da xung quanh mụn trước khi áp dụng phương pháp điều trị này vì axit salicylic có thể phá hủy làn da khỏe mạnh. Không sử dụng chất này cho mặt.

Một số lời khuyên có thể tăng cường hiệu quả của điều trị này:

• Trước khi thoa thuốc, ngâm mụn cóc trong nước khoảng 5 phút.
• Sử dụng sản phẩm này mỗi ngày, trong khoảng 3 tháng. Nếu da bị đau, nên ngừng điều trị.

Liệu pháp áp lạnh

Bác sĩ sẽ phun nitơ lên mụn cóc để phá hủy các tế bào. Nếu mụn lớn, bác sĩ có thể cần gây tê cục bộ và phun nitơ vài lần. Phương pháp áp lạnh thường ít nguy hiểm hơn so với phẫu thuật.

Phẫu thuật

Đôi khi, bác sĩ có thể đề nghị phẫu thuật nếu các phương pháp điều trị khác không hiệu quả.

Trong thủ thuật này, bạn sẽ được gây tê tại chỗ và bác sĩ sẽ dùng dao loại bỏ mụn cóc. Sau phẫu thuật, bạn nên bôi kem dùng tại chỗ để loại bỏ hoàn toàn mụn.

Ngoài ra, bác sĩ cũng có thể sử dụng chùm tia laser chính xác để đốt mụn cóc.

Một số điều cần lưu ý khi trị mụn cơm:

• Bạn có thể lây lan mụn sang các bộ phận khác trên cơ thể và người khác. Không nên sử dụng bất cứ đồ vật nào chà xát lên nốt mụn.
• Không cố gắng điều trị mụn cóc ở bàn chân nếu bạn bị tiểu đường. Lúc này bạn nên đến gặp bác sĩ để được chữa trị. Bệnh tiểu đường có thể gây mất cảm giác ở bàn chân, vì vậy bạn có thể dễ dàng tự làm mình bị thương khi trị mụn cóc mà không nhận ra điều đó.
• Không cố gắng loại bỏ mụn cóc trên mặt hoặc những bộ phận nhạy cảm khác trên cơ thể [chẳng hạn như bộ phận sinh dục, miệng hoặc lỗ mũi] bằng các phương pháp điều trị tại nhà.

Phòng ngừa

Để giảm nguy cơ bị mụn cóc, bạn nên:

• Đừng chạm vào người nhiễm bệnh
• Không sử dụng chung khăn hoặc các vật dụng cá nhân với người khác
• Không dùng chung giày và tất [vớ] với người khác
• Không gãi mụn cóc hoặc làm nó trầy xước, vì điều này có thể khiến chúng lây lan
• Đừng cắn móng tay nếu mụn cóc ở gần chúng
• Giữ tay càng khô càng tốt
• Rửa tay kỹ sau khi chạm vào mụn cóc.

Bài viết liên quan: