Rậm lông là tình trạng rất phổ biến, nó xảy ra và ảnh hưởng từ 5% đến 10% phụ nữ trong dân số, khiến cuộc sống họ trở nên khó khăn hơn, cảm giác buồn chán, lo lắng, tự ti bản thân và thậm chí có thể rơi vào trầm cảm. Vì vậy việc hiểu biết nhiều thông tin hơn về tình trạng này là điều hết sức cẩn thiết, với dân số nói chung và phụ nữ nói riêng, đặc biệt trong cuộc sống nhu cầu cao về thẩm mỹ như ngày nay.
Rậm lông là gì?
Rậm lông là sự phát triển lông tóc quá mức ở phụ nữ, tại những vị trí điển hình của sự phát triển lông tóc ở nam. Nó là kết quả của sự gia tăng hoạt động hooc-mon hoặc độ nhạy cảm của cơ thể với nồng độ bình thường của hooc-mon nam gọi là androgens [như testosterone].
Rậm lông có thể xảy ra trên khắp cơ thể hoặc chỉ những nơi bình thường không nhạy cảm với androgens. Rối loạn này có thể xuất hiện lúc mới sinh hoặc sau đó, trong thời gian đời sống.
Những dấu hiệu, triệu chứng nào giúp nhận biết rậm lông?
- Tăng sản xuất bã nhờn, dẫn đến da nhờn và mụn trứng cá.
- Kinh nguyệt không đều, khó có thai hoặc vô sinh.
- Hói đầu.
- Giọng nói trầm.
- Tăng khối lượng cơ bắp.
- Âm vật tăng kích thước và giảm kích thước vú.
Vùng tóc/lông nhạy cảm với androgen
- Thường gặp nhất: ria mép, cằm, mặt, ngực, bụng dưới, lưng dưới, đùi trong và hậu môn-sinh dục.
- Ít phổ biến hơn: mang tai, gáy, vú, trước xương ức, bụng trên, lưng trên.
Vậy nguyên nhân rậm lông là gì?
Sự phát triển của tóc phụ thuộc vào sự cân bằng giữa nội tiết tố nam và nữ. Nội tiết tố nam kích thích sự phát triển của tóc đen, dày. Nội tiết tố nữ [như estrogen] làm chậm sự phát triển của tóc, làm cho nó mỏng hơn và nhẹ hơn. Phụ nữ thường sản xuất một lượng nhỏ nội tiết tố nam, trong khi nam giới sản xuất một lượng nhỏ nội tiết tố nữ.
Rối loạn làm thay đổi sự cân bằng nội tiết tố có lợi cho nội tiết tố nam là nguyên nhân gây ra bệnh rậm lông. Vậy nên chứng rậm lông còn được gọi là hiện tượng nam hoá.
Nguyên nhân phổ biến nhất là hội chứng buồng trứng đa nang.
Các nguyên nhân phổ biến khác
- Hội chứng Cushing.
- Vô căn: đơn giản là nang lông/tóc của phụ nữ nhạy cảm hơn với nồng độ androgen bình thường
Các nguyên nhân ít gặp hơn như
- Tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh.
- Khối u thượng thận.
- Khối u buồng trứng.
- Tăng sản buồng trứng.
- Rối loạn tuyến yên.
- Thiếu hụt enzyme tuyến thượng thận.
- Sử dụng thuốc: steroid, thuốc tránh thai, phenytoin, cyclosporin, latanoprost…
Ngoài ra còn có thể trong một số trường hợp khác
Béo phì, có thai, người lưỡng tính…
Bạn cần phải làm gì khi rậm lông?
Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên khiến bạn phải băn khoăn, lo lắng thì hãy đến gặp bác sĩ để được tư vấn, thăm khám, tìm nguyên nhân và điều trị. Dưới đây là những câu hỏi có thể bạn cần dùng đến để được bác sĩ giải đáp phòng khi quá lo lắng không biết phải hỏi gì:
- Tôi có bị rậm lông không? Nếu có tôi nên làm xét nghiệm gì?
- Tôi có mắc hội chứng buồng trứng đa nang không?
- Tôi cần tầm soát thêm bệnh lý nào khác nữa không?
- Phương pháp điều trị nào tốt nhất cho tôi?
- Có biện pháp nào điều trị được vĩnh viễn tình trạng này không?
- Tôi có nên gặp bác sĩ chuyên khoa không? [bác sĩ chuyên khoa nội tiết, bác sĩ chuyên khoa sản].
Tuỳ tình trạng mỗi người, bác sĩ sẽ có cách tiếp cận và thực hiện thêm các cận lâm sàng cần thiết khác nhau.
Chẩn đoán rậm lông dựa vào đâu?
Bệnh sử và thăm khám lâm sàng để tìm ra nguồn gốc của rối loạn, đồng thời phân biệt với trường hợp tăng số tố. Điều quan trọng cần biết là :
- Thời gian và vị trí ban đầu của tình trạng phát triển quá mức lông/tóc.
- Tính chất chu kỳ kinh nguyệt.
- Các loại thuốc, chất đang sử dụng.
- Tiền căn gia đình.
- Đặc điểm mọc tóc/lông.
- Sự hiện diện của các đặc điểm nam hoá khác.
Có khi cần làm xét nghiệm máu và nước tiểu để xác định nồng độ của một số hooc-mon nhất định. Ngoài ra có thể cần siêu âm hoặc chụp cắt lớp vi tính [CT-Scan].
Điều trị hội chứng rậm lông
Việc điều trị cơ bản sẽ đựa trên bốn yếu tố chính:
- Điều trị bệnh căn nguyên [nếu có].
- Giảm cân nếu thừa cân, béo phì.
- Liệu pháp hooc-mon có cần thiết?
- Loại bỏ lông/tóc không mong muốn.
Nếu nguyên nhân không liên quan sự gia tăng nồng độ hooc-mon nam, các phương pháp vật lý có thể được sử dụng để loại bỏ những lông/tóc không mong muốn.
Tẩy lông tạm thời
Bằng các biện pháp cơ học như cạo, nhổ, wax bằng phủ sáp hoặc biện pháp hoá học như bôi thuốc tẩy lông làm nhũn các sợi lông và tróc khỏi da.
- Ưu điểm: rẻ tiền, có thể tự thực hiện tại nhà.
- Khuyết điểm: lông vẫn tiếp tục mọc, thậm chí có khuynh hướng mọc dày và sậm màu hơn, có thể gây kích ứng da khi dùng biện pháp hoá học.
Triệt lông vĩnh viễn
Ánh sáng hủy nang lông qua 3 cơ chế: nhiệt, cơ học, hoá – quang. Sử dụng laser hoặc ánh sáng xung mạnh tác động sâu đến các nang lông dưới da, ức chế sự phát triển của lông ngay từ mầm nhú.
- Ưu điểm của tẩy lông vĩnh viễn là lông không có khả năng mọc lại.
- Khuyết điểm: giá thành cao và cũng cần có một thời gian dài, phải làm từ 3 đến 8 – 10 lần, cách nhau 2 – 8 tuần, nghĩa là phải dành kha khá thời gian mới có thể hoàn thành.
Những biện pháp tẩy lông nói trên phù hợp cho những vùng phơi bày. Với diện tích rộng và số lượng lông mọc nhiều trên thân hay mặt trong đùi thì không phù hợp vì rất công phu, tốn kém.
Nếu nguyên nhân liên quan sự gia tăng nồng độ androgen, liệu pháp hooc-mon lúc này có thể được cân nhắc. Tuy nhiên, việc này chỉ giúp ngăn chặn sự phát triển các lông mới, còn với các lông có sẵn thì vẫn phải dùng các biện pháp tẩy lông mới hiệu quả.
Lưu ý về việc điều trị chứng rậm lông
Đảm bảo rằng bạn đã tìm hiểu kỹ những phương pháp này trước khi điều trị. Chúng đều có nguy cơ và thường kết quả không giống nhau giữa mọi người. Hãy thảo luận cùng bác sĩ để có phương án tốt nhất cho mình bạn nhé!
Tóm lại, rậm lông là tình trạng phát triển quá mức lông/tóc trên cơ thể có nguồn gốc bắt nguồn từ hooc-mon nam androgen, có thể có nguyên nhân hoặc vô căn, có nghĩa có thể là bệnh lý hay chỉ là đáp ứng sinh lý. Vậy nên hãy đến gặp bác sĩ hoặc chuyên gia để được thăm khám, giải đáp băn khoăn, tư vấn và cùng thảo luận vấn đề hiện có bạn nhé! Hy vọng bài viết đã cung cấp cho quý bạn đọc những kiến thức cơ bản giúp giảm thiếu lo lắng và có quyết định đúng đắn!
Bạn bị mất cân bằng hormone
Khoảng 8% số phụ nữ bị chứng lông rậm – là tình trạng lông tóc mọc ở những vị trí giống nam giới. Điều này có nghĩa là bạn sẽ mọc lông tại những vị trí mà bạn không mong muốn, ví dụ như trên mặt, bụng, đùi hoặc mông. Theo trường đại học tại trung tâm y tế Maryland, có khoảng một nửa số trường hợp mắc phải chứng này có nguyên nhân là do lượng hormone sinh dục nam [androgen hoặc testosteron] cao. Một nguyên nhân khác, cũng phổ biến không kém là hội chứng buồng trứng đa nang [PCOS]. Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường sẽ có nhiều lông trên mặt hoặc trên cơ thể bởi đây là tình trạng bệnh khiến cơ thể sản sinh ra nhiều hormone androgen. Vậy, làm thế nào để bạn loại bỏ được tình trạng lông lá của cơ thể mình? Thông thường, những tình trạng mất cân bằng hormone sẽ cải thiện bằng việc điều trị, bao gồm việc dùng thuốc để điều chỉnh chức năng buồng trứng và làm giảm lượng androgen mà buồng trứng tiết ra. Thuốc ưu tiên hàng đầu dùng để điều trị tình trạng này là viên tránh thai hàng ngày. Nếu thuốc tránh thai không có tác dụng, bạn có thể sử dụng các loại thuốc kháng androgen khác. Tuy nhiên, bạn khôgn nên sử dụng các loại thuốc này trong trường hợp bạn đang mong muốn có thai, bởi những thuốc này có thể sẽ gây ra các dị tật bẩm sinh.
Bạn bước vào giai đoạn mãn kinh
Kể cả khi lượng hormone trong cơ thể bạn được giữ ở mức cân bằng, thì tình trạng cân bằng này cũng không thể kéo dài mãi mãi. Theo Hiệp hội về Sức khỏe sinh sản Mỹ [ASRM], khi lượng estrogen giảm xuống trong giai đoạn mãn kinh, thì lượng androgen, kể cả có ở ngưỡng bình thường, thì vẫn có thể sẽ gây ra những phản ứng phụ, ví dụ như việc rậm lông. Có khoảng một nửa số phụ nữ sẽ phải trải qua những sự thay đổi về phát triển lông tóc trong suốt giai đoạn mãn kinh, bao gồm việc bong da đầu, mọc lông ở vị trí không mong muốn, ví dụ như ở môi trên hoặc cằm. Tình trạng mọc lông có thể nhẹ [với vài sợi lông] nhưng cũng có thể sẽ rất rậm rạp. Lông mới mọc có thể sẽ mềm, nhưng cũng có thể sẽ rất dày và tối màu. Thay thế estrogen có thể sẽ giúp ích cho những phụ nữ bị mọc lông trên mặt trong giai đoạn mãn kinh, nhưng bạn cũng nên trao đổi về phương pháp điều trị này với bác sỹ.
Tuyến thượng thận của bạn tăng hoạt động
Nếu bạn bị phát triển lông tóc quá mức một cách bất ngờ, hãy đến găp bác sỹ [sản phụ khoa, bác sỹ nội tiết hoặc bác sỹ da liễu] càng sớm càng tốt để xem liệu có phải bạn bị rối loạn chức năng tuyến thượng thận hay không. Trong hội chứng Cushing, sản phẩm chính của tuyến thượng thận là hormone cortisol sẽ được sản xuất ra nhiều hơn, cùng với đó, lượng androgen giải phóng ra cũng tăng lên theo. Trong bệnh tăng sản thượng thận bẩm sinh, bạn sẽ bị thiếu một loại enzyme giúp sản xuất ra cortisol. Hậu quả là, cortisol sẽ không thể được sản xuất ra và thay vào đó, tiền chất tạo ra cortisol sẽ được chuyển hóa thành androgen, và dẫn đến tình trạng mọc lông quá mức. U tuyến thượng thận [thường không phải là ung thư] cũng có thể dẫn đến tình trạng sản xuất ra quá nhiều androgen. Điều trị tình trạng này bằng cách dùng thuốc hoặc phẫu thuật [trong trường hợp có khối u thượng thận] sẽ giúp bạn lấy lại được sự cân bằng hormone và giảm được tình trạng rậm lông.
Bạn tăng cân
Một nguyên nhân khác làm tăng lượng testosterone và dẫn đến tình trạng lông mọc ngoài ý muốn là thừa cân. Béo phì sẽ làm thay đổi cách cơ thể sản xuất và xử lý các hormone. Khi lượng insulin trong cơ thể tăng cao, insulin sẽ kích thích sản sinh ra các hormone nam giới. Béo phì cũng có liên quan với hội chứng buồng trứng đa nang và bệnh tiểu đường, những tình trạng bệnh có thể ảnh hưởng đến lượng insulin. Nhưng tin tốt là việc thay đổi lối sống có thể sẽ giúp bạn duy trì được cân nặng khỏe mạnh của mình. Giảm cân sẽ giúp bạn giảm được lượng hormone nam giới, do đó, có thể làm giảm được tình trạng rậm lông, cải thiện việc kiểm soát đường huyết và cải thiện chức năng sinh sản. Để làm giảm ảnh hưởng của chứng rậm lông, trường Đại học Maryland khuyến nghị một chế độ ăn chứa ít đường tinh luyện và chất béo dạng trans, thay vào đó, giàu các loại thực phẩm chống oxy hóa như rau xanh và trái cây, thịt nạc và dầu tốt cho sức khỏe.
Bạn có nang lông nhạy cảm
Nếu mất cân bằng hormone và các vấn đề về tuyến thượng thận không phải là vấn đề của bạn, thì có thể, nguyên nhân của chứng rậm lông chỉ đơn giản là vì bạn có nang lông nhạy cảm. Các thụ thể androgen tại các nang lông của bạn có thể sẽ rất nhạy cảm với bất kỳ lượng androgen thông thường nào lưu thông trong dòng máu. Do vậy, kể cả khi lượng testosterone của bạn ở mức bình thường, các nang lông vẫn sẽ phản ứng quá mức với chúng. Trong trường hợp này, bạn có thể thử các cách loại bỏ lông tạm thời như tẩy lông, cạo lông hoặc thử các biện pháp triệt lông vĩnh viễn như sử dụng laser hay điện phân. Điện phân sẽ nhắm vào từng nang lông cụ thể nên quy trình này có thể sẽ mất rất nhiều thời gian và khiến bạn bỏ cuộc. Trong khi đó, triệt lông bằng tia laser sẽ không có tác dụng trên lông, tóc màu xám, vàng. Kể cả việc nhuộm đen lông hay tóc cũng sẽ không làm liệu pháp tia laser phát huy tác dụng [nếu màu gốc của lông/tóc của bạn là màu vàng, xám] bởi tia laser sẽ nhắm đến các nang ở phía dưới da. Hãy tham khảo ý kiến bác sỹ để tìm ra phương pháp triệt lông phù hợp nhất với bạn.
Bạn đang mang thai
Cũng giống như các tình trạng thay đổi hormone khác trong cuộc đời người phụ nữ, mang thai có thể sẽ khiến lông mọc không như ý muốn của bạn. Trong suốt quá trình mang thai, hormone được tăng sản xuất và có thể sẽ khiến lông, tóc của bạn dày hơn, mọc nhanh hơn và tối màu hơn. Tình trạng này không chỉ xảy ra với da đầu mà còn có thể xảy ra với toàn cơ thể. Bụng là một vị trí mọc lông phổ biến trong giai đoạn mang thai. Ngoài ra, lông cũng có thể sẽ mọc ở mặt, vú và đùi. Mặc dù có những lời đồn rằng, nếu lông mọc trên bụng trong khi mang thai thì bạn sẽ sinh con trai, nhưng thực sự, thì sự thay đổi hormone trong thai kỳ không đóng vai trò gì trong việc quyết định giới tính của đứa trẻ cả. Hiệp hội Sản khoa Mỹ cho rằng, đa số các biện pháp triệt lông đều chưa được xác nhận là an toàn với phụ nữ có thai. Do vậy, cạo lông vẫn là một lựa chọn tốt nhất trong giai đoạn mang thai. Hoặc đơn giản hơn, bạn nên đợi cho tới khi em bé được sinh ra, bởi sau khi sinh, lượng lông tóc trên cơ thể sẽ trở về mức bình thường.
Bạn đang dùng một số loại thuốc
Nếu bạn đang sử dụng steroid, ví dụ như prednisone hoặc danazol, để điều trị tình trạng lạc nội mạc tử cung, thì việc rậm lông có thể sẽ là một tác dụng phụ của thuốc bởi những loại thuốc này có chiết xuất từ androgen. Một loại thuốc khác, ví dụ như Rogaine [minoxidil] dùng để điều trị rụng tóc cũng có thể sẽ có tác dụng là kích thích lông và tóc mọc ở những vị trí không mong muốn trên cơ thể. Cyclosporine, một loại thuốc điều trị rối loạn miễn dịch và một số thuốc chống co giật cũng có thể sẽ khiến lông tóc mọc rậm rạp hơn. Một khi bạn dừng sử dụng những loại thuốc này, thì lông tóc của bạn cũng sẽ ngừng phát triển. Nhưng khi bạn vẫn đang dùng thuốc, thì bạn buộc phải áp dụng các biện pháp khác để tẩy lông.
Bạn có vấn đề về tuyền giáp
Các vấn đề về tuyến giáp thường sẽ liên quan với tình trạng rụng tóc. Nhưng, các bệnh về tuyến giáp cũng có thể sẽ gây ra tình trạng lông tóc phát triển quá mức. Tuy vậy, rậm lông do các vấn đề về tuyến giáp lại khác với tình trạng rậm lông giống nam giới [do thừa androgen]. Nói cách khác, với các rối loạn về tuyến giáp, phụ nữ có thể sẽ có lông rậm hơn ở các vị trí bất thường, các vị trí mà cả nam và nữ đều rất ít khi mọc lông ở đó. Rối loạn chức năng tuyến giáp cũng có thể đi kèm với một số vấn đề khác về hormone, ví dụ như tăng lượng prolactine. Bác sỹ sẽ thăm khám kỹ càng và giúp bạn giải quyết vấn đề. Một khi nguyên nhân tiềm ẩn dược giải quyết, lông và tóc cũng sẽ ngừng phát triển.
Do di truyền
Không may là, một số nhóm dân tộc sẽ “rậm rạp” hơn các nhóm dân tộc khác, một cách tự nhiên. Ví dụ như những người ở vùng Địa Trung Hải hoặc những người có màu da tối thường cũng sẽ có nhiều lông hơn, đặc biệt là ria mép và râu quai nón. Bạn không thể thay đổi được các yếu tố về di truyền, do vậy, bạn phải phụ thuộc hoàn toàn vào các biện pháp triệt lông tạm thời hoặc vĩnh viễn. Tuy nhiên, với liệu pháp laser, đích nhắm của laser chính là melanin. Do vậy, có thể những sợi lông tối màu sẽ hấp thu tia laser, nhưng cũng có thể là các sắc tố melanine dưới da sẽ hấp thụ những tia laser này. Hậu quả là, tại một số vùng da, bạn có thể sẽ bị mất đi các sắc tố dưới da. Để tránh phải phản ứng phụ không mong muốn của liệu pháp laser là các mảng da sáng màu hơn trên mặt hoặc cơ thể, bạn nên trao đổi với một bác sỹ có kinh nghiệm trong điều trị laser.
Bạn nhổ lông quá mức
Đã có những lời đồn rằng, nếu bạn cạo lông, thì lông mọc lại sẽ nhanh hơn và rậm hơn? Thật ra lời đồn này không hẳn là đúng. Cạo lông không ảnh hưởng đến các nang lông dưới da bởi nó chỉ cắt đi phần lông mọc trên bề mặt da. Nhưng, nếu bạn nhổ lông khỏi nang lông, thì lông có thể sẽ mọc lại dày và rậm hơn. Bởi khi dùng biện pháp nhổ, thực ra bạn lại đang kích thích lông mọc trở lại. Bạn có thể sẽ gây tổn thương các nang lông và đáp ứng của cơ thể sẽ là khiến cho lông mọc rậm hơn một chút.