Tổng kết về ngữ pháp lớp 9

1. Trong số các từ in đậm ở những câu dưới đây, từ nào là danh từ, từ nào là động từ, từ nào là tính từ?

a)Một bài thơhaykhông bao giờ tađọcqua mộtlầnmà bỏ xuống được.

(Nguyễn Đình Thi,Tiếng nói của văn nghệ)

b)Mà ông, thì ông không thíchnghĩ ngợinhư thế một tí nào.

(Kim Lân,Làng)

c)Xây cáilăngấy cả làngphục dịch, cảlànggánh gạch,đậpđá, làm phu hồ cho nó.

(Kim Lân,Làng)

d)Đối với cháu, thật làđột ngột[].

(Nguyễn Thành Long,Lặng lẽ Sa Pa)

e) Vâng! Ông giáo dạyphải! Đối với chúng mình thì thế làsung sướng.

(Nam Cao,Lão Hạc)

Gợi ý:

- Danh từ:lần, lăng, làng

- Động từ:đọc, nghĩ ngợi, phục dịch, đập

- Tính từ:hay, đột ngột, phải, sung sướng

2. Hãy thêm các từ cho sau đây vào trước những từ thích hợp với chúng trong ba cột bên dưới. Cho biết mỗi từ trong ba cột đó thuộc loại từ loại nào.

a)những, các, một

b)hãy, đã, vừa

c)rất, hơi, quá

Gợi ý:

Các từ đứng sau /những, các, một/ là những từ thuộc loại danh từ (hoặc loại từ); đứng sau /hãy, đã, vừa/ là những từ thuộc từ loại động từ; đứng sau /rất, hơi, quá/ là những từ thuộc từ loại tính từ.

3. Như vậy, danh từ có thể đứng sau /những, các, một/, động từ có thể đứng sau /hãy, đã, vừa/, tính từ có thể đứng sau /rất, hơi, quá/.

4. Bảng tổng kết về khả năng kết hợp của danh từ, động từ, tính từ:

5. Trong những đoạn trích sau đây, các từ in đậm vốn thuộc từ loại nào và ở đây chúng được dùng như từ thuộc từ loại nào?

a)Nghe gọi, con bé giật mình,trònmắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động.

(Nguyễn Quang Sáng,Chiếc lược ngà)

b)Làm khí tượng, ở được cao thế mới làlí tưởngchứ.

(Nguyễn Thành Long,Lặng lẽ Sa Pa)

c)Nhữngbăn khoănấy làm cho nhà hội hoạ không nhận xét được gì ở cô con gái ngồi trước mặt đằng kia.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

Gợi ý:

- (a):trònvốn là tính từ, ở đây được dùng như động từ.

- (b):lí tưởngvốn là danh từ, ở đây được dùng như tính từ.

- (c):băn khoănvốn là tính từ, ở đây được dùng như danh từ.

II. Các từ loại khác

1. Các từ trong những câu dưới đây thuộc từ loại nào?

a)Một lát sau không phảichỉcóbađứa màcảmột lũ trẻ ở dưới lần lượt chạy lên.

(Nguyễn Minh Châu,Bến quê)

b)Trong cuộc đời kháng chiếncủatôi,tôichứng kiến không biếtbao nhiêucuộc chia tay,nhưngchưabao giờ, tôi bị xúc độngnhưlầnấy.

(Nguyễn Quang Sáng,Chiếc lược ngà)

c)Ngoài cửa sổbấy giờ nhữngbông hoa bằng lăngđãthưa thớt cái giống hoangaykhimớinở, màu sắcđãnhợt nhạt.

(Nguyễn Minh Châu,Bến quê)

d) Trời ơi,chỉcònnămphút!

(Nguyễn Thành Long,Lặng lẽ Sa Pa)

e) Quê anh ởđâu thế? Hoạ sĩ hỏi.

(Nguyễn Thành Long,Lặng lẽ Sa Pa)

g) Đã bao giờ Tuấn sang bên kia chưahả?

(Nguyễn Minh Châu,Bến quê)

h) Bốđangsai con làm cái việc gì lạ thế?

(Nguyễn Minh Châu,Bến quê)

2. Với kết quả từ loại đã xác định được, hãy điền các từ in đậm trong các đoạn trích trên vào bảng sau:

Gợi ý:

3. Tìm các từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn. Hãy cho biết các từ này thuộc loại nào.

Gợi ý: Các tình thái từ chuyên dùng ở cuối câu để tạo câu nghi vấn:à, ư, hử, hở, hả,

B CỤM TỪ

1. Xác định phần trung tâm của các cụm danh từ (in đậm) trong những đoạn trích dưới đây.

a)Nhưng điều kì lạ làtất cả những ảnh hưởng quốc tế đóđã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thànhmột nhân cách rất Việt Nam, một lối sống rất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thời rất mới, rất hiện đại.

(Lê Anh Trà,Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)

b)Ông khoenhững ngày khởi nghĩa dồn dập ở làng.

(Kim Lân,Làng)

c)Ông lão vờ vờ đứng lảng ra chỗ khác, rồi đi thẳng.Tiếng cười nói xôn xao của đám người mới tản cư lên ấyvẫn dõi theo.

(Kim Lân,Làng)

Gợi ý: Trung tâm của các cụm danh từ:

- (a): ảnh hưởng, nhân cách, lối sống

- (b): ngày

- (c): Tiếng

2. Dựa vào đâu để nhận biết được các cụm từ trên là cụm danh từ?

Gợi ý: Dựa vào những lượng từ đứng trước danh từ trung tâm:những, một, một(a),những(b), có thể thêmnhữngvào trước (c).

3. Xác định phần trung tâm của các cụm từ in đậm trong những đoạn trích dưới đây.

a)Vừa lúc ấy, tôiđã đến gần anh. Với lòng mong nhớ của anh, chắc anh nghĩ rằng, con anhsẽ chạy xô vào lòng anh,sẽ ôm chặt lấy cổ anh.

(Nguyễn Quang Sáng,Chiếc lược ngà)

b)Ông chủ tịch làng emvừa lên cải chính

(Kim Lân,Làng)

Gợi ý:

- (a):đến, chạy, ôm

- (b):lên

4. Căn cứ vào đâu để xác định các cụm từ trên là cụm động từ?

Gợi ý: Dựa vào những từ đứng trước phần trung tâm:đã, sẽ, sẽ (a);vừa(b).

5. Xác định phần trung tâm của các cum từ in đậm trong những đoạn trích sau đây. Đây là những cụm từ thuộc loại nào? Dựa vào đâu để khẳng định như vậy?

a)Nhưng điều kì lạ là tất cả những ảnh hưởng quốc tế đó đã nhào nặn với cái gốc văn hoá dân tộc không gì lay chuyển được ở Người, để trở thành một nhân cáchrất Việt Nam, một lối sốngrất bình dị, rất Việt Nam, rất phương Đông, nhưng cũng đồng thờirất mới, rất hiện đại.

(Lê Anh Trà,Phong cách Hồ Chí Minh, cái vĩ đại gắn với cái giản dị)

b)Những khi biết rằng cái sắp tớisẽ không êm ảthì chị tỏ ra bình tĩnh đến phát bực.

(Lê Minh Khuê,Những ngôi sao xa xôi)

c)Không, lời gửi của một Nguyễn Du, một Tôn-xtôi cho nhân loạiphức tạp hơn, cũng phong phú và sâu sắc hơn.

(Nguyễn Đình Thi,Tiếng nói của văn nghệ)

Gợi ý:

- Trung tâm của các cụm từ:

+ (a):Việt Nam(vốn là danh từ, được dùng như tính từ),bình dị,Việt Nam(vốn là danh từ, được dùng như tính từ),phương Đông(vốn là cụm danh từ, được dùng như tính từ),mới,hiện đại.

+ (b):êm ả

+ (c):phức tạp, phong phú, sâu sắc

- Dấu hiệu nhận biết các cụm từ này là cụm tính từ: rất (a), có thể thêm rất vào trước phần trung tâm (b, c).

loigiaihay.com